9- laboratoriya ishi kondensatorlarning destabillovchi faktorlarini sig‘im hajmiga ta’sirini tadqiq qilish. Ishdan maqsad

Kondensatorlarning elektr xarakteristikalariga haroratning ta’siri
Kondensatorlarning elektr xarakteristikalarga haroratni ta’sirini hisobga olmagan holatlarda ta’sirning ikkilamchi xarakterini ta’kidlash kerak. Birinchidan, harorat o‘zgarishi bilan nisbiy namlik o‘zgaradi, bu kondensatorlarning parametrlarini unga muvofiq o‘zgarishlariga olib keladi, boshqa tomondan haroratni o‘zgarishi kondensatordagi dielektrikning xususiy xarakteristikalariga ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni dielektrik o‘tkazuvchanlik, yo‘qotishlar burchagi tangensi va chiziqli o‘lchamlarning o‘zgarishi hisobiga sig‘lim o‘zgaradi.
Haroratning destabil ta’sirini ko‘rib chiqib, shuni ta’kidlash kerakki, sig‘imning asosiy o‘zgarishlari izolyatsiyaning dielektrik o‘tkazuvchanlik bilan shartli bog‘llangan.
Dielektrik o‘tkazuvchanlik dielektrikning qutblanish darajasi bilan xarakterlanadi. Qutblanishning ixtiyoriy: elektron, ion, dipol relaksasion, migrasion turlarida haroratga bog‘liqligi namoyon bo‘ladi.
Dielektrik o‘tkazuvchanlikning haroratga bog‘liqligi quyidagicha aniqlanadi:
_{ }(6.1)
Bu yerdan harorat o‘zgarishida dielektrik o‘tkazuvchanlikning nisbiy o‘zgarishini hisoblash mumkin. Birinchi yaqinlashishda kondensator uchun sig‘imning harorat koeffisiyentini quyidagi ifoda bilan yozish mumkin:
_{ }(6.2)
Bu yerda C- kondensator sig‘limi, ΔC-harorat intervalida unga mos ravishda sig‘limning o‘zgarishi, ΔS(β) – dielektrikning chiziqli kengayishini sig‘lim kattaligiga ta’siriga bog‘lliq ravishda tuzatish koeffisiyenti.
Ko‘pincha amaliy holatlarda ΔS(β) ga ahamiyat bermaslik mumkin. Unda
_{ }(6.3)
Faqat elektron qutblanishga ega bo‘lgan neytral dielektriklar harorat o‘zgarishida qutblanish darajasi o‘zgarmaydi, garchi harorat o‘sishi bilan ularning zichligi kamayadi va bu materialning dielektrik o‘tkazuvchanligini kamayishini keltirib chiqaradi. Erish haroratida dielektrik o‘tkazuvchanlik 1 gacha tushadi.
Shunday qilib, neytral dielektrikli kondensatorlar sig‘imning manfiy harorat koeffisiyentiga ega. Neytral dielektriklarga parafin, polistirol, polietilen kiradi.
Ion struktrali va qattiq ion o‘ramli dielektriklarda faqatgina zichlik o‘zgarmasdan, balki qutblilik o‘zgaradi. Bunda zichlik kamayadi, qutblanish oshadi.
Dielektrik o‘tkazuvchanlikning harorat koeffisiyenti odatda musbatdir. Misol bo‘lib elektrotexnik farfor bo‘ladi, uning bu koeffisiyenti harorat o‘sishi bilan bir xil oshadi. Amorf dielektriklar odatda past ε qiymatga ega, biroq, TK_ε ˃0. Har xil aralashmalarn ikiritishTK_ε bog‘lliqlikni o‘zgartiradi, hatto manfiy qilishi mumkin.