87. Budjet nazorati va uni o’tkazish usullari Nazorat va muhokama uchun savollar

4.  Byudjet  nazoratini  tashkil  qilishning  maqsadi  va 

vazifalari. 

 

     Budjet  ijrosi  jarayonida  nazoratning  maqsadi  –  budjet  ijrosini  amalga 

oshirish  va  natijalarini  shakllantirishni  xaqqoniyligini  aniqlash  va  tahliliy 

axborotlarni  shakllantirishdan  iborat bo’lib  quyidagi vazfilarni o’z  ichiga 

oladi:  

1.  Budjet  daromadlari  va  xarajatlarining  rejalashtirilishi  hamda  uning 

ma’lumotlari xaqqoniyligini aniqlash;   

2. Budjet ijrosi jarayonida muomalalarni to’liq va to’g’ri xujjatlashtirilishini 

aniqlash;  

3.  Davlat  maqsadli  jamg’armalari  budjeti  daromadlari  va  xarajtlarini 

rejalashtirish hamda uni ma’lumotlarini xaqqoniyligini aniqlash;  

4.  Budjet  ijrosi  jarayonida  buxgalteriya  hisob  hisobvaraqlarini  yuritilish 

holati va haraktini to’g’riligini aniqlash;  

5. Budjet tashkilotlarida daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosini amalga 

oshirilishi va natijalarni shakllantirilishi to’g’riligini tekshirish;  

6.  Mulkiy  qiymatliklar  va  majburiyatlarning  holati  hamda  moliyaviy 

natijalar  to’g’risidagi  to’liq  hamda  aniq  ma’lumotlarni  shakllantirilishini 

tekshirish;  

7.  Budjet  ijrosiga  oid  buxgalteriya  hisobi  ma’lumotlarini  to’g’ri 

umumlashtirilishi va hisobtlarni xaqqoniyligini tekshirish;  

8. Tekshiruv natijalarini umumlashtirish.  

     O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va xududiy moliya organlari 

yuqoridagi  vaziflarni  amalga oshirish  chog’ida  davlat budjetining ijrosini 

nazorat qiladi va quyidagilarga e’tibor qaratadi:  

1. Budjetlar ijrosi yakunlarini ko’rib chiqadi;  

2. Budjetlarga mablag’lar tushumi to’g’risida soliq va bojxona organlaridan, 

davlat maqsadli jamg’armalari organlaridan axborotlar oladi;  

3.  Budjet  tashkilotlaridan  budjet  va  budjetdan  tashqari  mablag’larning 

tushumi va sarflanishi to’g’risida ma’lumotlar talab qilib oladi;  

4.  Qonun  xujjatlariga  muvofiq  banklardan  budjet  mablag’lari  harakati 

to’g’risida ma’lumotlar oladi;  

5.  Budjet  mablag’larini  oluvchilarning  moliyaviy  xo’jalik  faoliyatini 

auditdan o’tkazadi.  

     Keltirilgan  vazifalarni  bajarilishi  umumiy  maqsad,  ya’ni  budjet  ijrosi 

jarayoni  ustidan  nazoratni  ta’minlab  beradi.  Tekshirish  tasdiqlangan 

dasturga  muvofiq  amalga  oshiriladi.  Tekshirishlarni  o’tkazishda 

quyidagilarga e’tibor qaratish zarur:   

- smeta-moliya hujjatlarini, bunda budjet mablag’laridan qonunchilikka va 

budjet  mablag’larining  tejamli  yo’naltirilishiga  qat’iy  rioya  etilishiga 

erishgan holda, chuqur tahlil qilishni va har tomonlama o’rganishni amalga 

oshirish;  

- O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi vazirliklari, 

idoralari, hokimiyatlarning tegishli boshqarmalari va bo’limlarida xarajatlar 

smetasini ko’rib chiqish, tasdiqlash va o’z vaqtida tashkilotlarga etkazish 

bo’yicha ishlarni to’g’ri tashkillashtirishga erishish;  

- daromadlarning to’liq hisobi, pul mablag’larining o’tuvchi qoldiqlari, bu 

mablag’lardan  tejamli  va  samarali  foydalanishni  inobatga  olgan  holda, 

budjetdan  tashqari  mablag’lar  bo’yicha  daromadlar  va  xarajatlar 

smetasining tuzilishining qonuniyligi va rejalashtirishning asoslanganligini 

e’tiborga olish; 

- smetani rejalashtirishda aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etishda tezkor 

holda  chora-tadbirlarni  qo’llash,  smeta  xarajatlari  bo’yicha  aniqlangan 

ortiqcha ajratilgan mablag’lar summasini bu haqda tashkilot rahbariga xabar 

bergan holda o’z vaqtida budjetdan moliyalashtirish miqdorini qisqartirish. 

     O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi vazirliklari 

va  idoralari,  hokimiyatning  boshqarmalari  va  bo’limlarida  smetani 

rejalashtirish  holatini  tekshirish  natijalari  bo’yicha  zarur  hollarda 

O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasiga,  Qoraqalpog’iston 

Respublikasi Vazirlar Kengashiga, tegishli hokimiyatlarga axborot berilishi, 

qoida  buzilishlarni  yo’qotish  bo’yicha  takliflar  berilishi  va  aniqlangan 

ortiqcha  ajratilgan  mablag’lar  summasini  xarajatlar  smetasi  bo’yicha 

tayinlash kamaytirilishi mumkin. 

     Tashkilotlarning  smeta  xarajatlarining to’g’ri tuzilishi,  tasdiqlanishi  va 

o’z  vaqtida  etkazilishi  bo’yicha  tekshirish  natijalari  O’zbekiston 

Respublikasi  Moliya  vazirligi  va  hududiy  moliya  organlarida  muntazam 

umumlashtiradi  va  ko’rib  chiqiladi  hamda  ushbu  ishlarni  yanada 

takomillashtirish bo’yicha chora-tadbirlar qabul qilinadi.