8-sinf O’zbekiston tarixi Ashtarxoniylar To’lqin Ro’zmatov

---

8-sinf O’zbekiston tarixi 

Ashtarxoniylar 

©To’lqin Ro’zmatov 

  

Boqi Muhammad (1601-1605) 

1) mamlakat sarhadlari jipsligini mustahkamlash, boshqaruv tizimini izga solish uchun 

ko‘p urindi 

2)1602-yilda Eron safaviylariga zarba berib, Balxni bo‘ysundirdi va ukasi Vali 

Muhammadni hokim etib tayinladi. 

3)1603-yilda Eron safaviylarining Balxga hujum qilgan 

qo‘shinlarini mag‘lubiyatga uchratdi. 

Vali Muhammad (1605-1611) 

1)qabila amirlari xon hokimiyatiga bo‘ysunmay, muxolifatchilikni kuchaytirdilar. 

2) Buxorolik amirlar xonga qarshi isyon uyushtirganligidan xabar topgan Vali Muhammad 

qochib ketdi 

Imomqulixon (1611-1642) 

1)Toshkent va xonlikning shimoli-sharqiy chegaralari uchun qozoqlar, jung‘orlarga qarshi 

muvaffaqiyatli kurash olib bordi. 

2)1613-yilda Toshkentni qozoqlardarL ozod etdi. 

3)Imomqulixon davrida markaziy davlat hokimiyati nisbatan mustahkamlandi. 

Nodir Muhammad (1642-1645) 

1)siyosiy tarqoqlik kuchaydi. Bunga xonning mamlakat viloyatlarini o‘g‘illariga va yaqin 

qarindoshlariga mulk qilib taqsimlab berganligi sabab bo‘ldi. 

2)Oqibatda, davlatchilik asoslari zaiflashdi. 

3)1645-yilda qozoqlar yana Movarounnahrga yurish qilib, Xo'jandgacha yetib keldilar. 

4) Makkaga hajga borayotib yo‘lda vafot etdi. 

5)Balx hokimi bo’lgan (1645-1651) 

Abdulazizxon (1645-1681) 

1) Xondan norozi bo‘lgan bir guruh amirlar yurish davrida Abdulazizni xon deb e’lon 

qildilar va uni taxtga o‘tqazdilar. 

2) 1655-yilda Xiva xoni Abulg‘oziy Bahodirxon katta qo'shin bilan yurish qilib, Buxoro 

atroflarini ikki bor talon-taroj qildi. 

3) Abdulazizxon ichki ziddiyatlar va tashqi hujumlar Buxoro xonligining ijtimoiy-

iqtisodiy ahvolini murakkablashtirib yuborganligi va siyosiy vaziyat izdan chiqqanligi 

tufayli taxtdan voz kechdi.(1681) 

Subhonqulixon (1681-1702) 

1) Subhonqulixon davrida ham ahvol o‘nglanmadi. 

2) Subhonqulixon bir tomondan o‘g‘illariga qarshi, ikkinchi tomondan viloyatlardagi amir 

va beklamingmarkaziy hokimiyatdan mustaqil bo‘lish yo'lidagi harakatlariga qarshi kurash 

olib borishga majbur bo‘ldi. 

3) Xiva xoni Anushaxon ma’lum muddat Samarqandni egalladi 

4) Subhonqulixon qatag‘on urug‘idan bo‘lgan Badaxshon hokimi Mahmudbiy otaliq 

yordamida Xiva qo‘shinlarini Samarqanddan quvib chiqarishga erishdi 

5) Xiva hujumiga chek qo‘yish uchun Anushaxonga qarshi fitna tayyorladi. Buning 

natijasida Anushaxon taxtdan tushirildi va 1688-yilda xonlikni Buxoro tasarrufiga kiritdi. 

6) Subhonqulixon Mahmudbiy otaliqqa Xiva xonligiga qarshi kurashida bergan yordami 

evaziga Balx hokimligini ham topshirdi 

Ubaydullaxon II (1702-1711) 

1) Ubaydavrida dullaxonning asosiy maqsadi siyosiy tarqoqlikni tugatishdan iborat edi. 

2) goh isyonkor qabilalarga qarshi, goh bo‘ysunmas mahalliy hukmdorlarga, goh davlat 

sarhadlariga bostirib kirgan ko‘chmanchilarga qarshi urush olib borishga majbur boldi. 

3) Dastlab u Balxni bo‘ysundirish yo‘lini izladi 

4) Aholidan yig‘iladigan soliqlami 4 barobarga ko‘paytirdi. Natijada, xalq xonavayron 

bo‘ldi. 

5) 1708-yilda pul islohoti o’tkazdi.Eski  tangalaming bittasidan 4 ta 

yangi tanga zarb etila boshlandi. 

6) markaziy hokimiyatni kuchaytirish maqsadida hatto o‘sha davrning eng ta’sirchan kuchi 

- yirik yer egalari hamda Jo‘ybor shayxlarining ta’sirini kamaytirishga ham urindi. 

7)yirik yer egalari hamda Jo‘ybor shayxlarining soliq to‘lamaslik imtiyozidan mahrum 

etdi. 

8) tanhodorlami o‘z mulkidan keladigan daromadlaridan mahrum etdi, soliq va 

majburiyatlar miqdorini ko‘paytirdi. 

9) 1709-yilda Farg‘ona vodiysining Buxoro xonligidan ajralib chiqdi 

10) fitnachilar 1711-yilda Ubaydullaxonni o‘ldirdilar.