8-sinf. “ Huquq” Mavzu: “Kirish” Darsning ta’limiy maqsadi

Jarima yoki jazo turi o'z navbatida quyidagilardan iborat: Intizomiy – O'zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksining 181-moddasiga binoan quyidagi turlardan iboratdir:

♦ hayfsan; jarima solish; mehnat shartnomasini bekor qilish.

2005 yilning 1- avgustida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasida o'lim jazosini bekor qilish to'g'risidagi farmoniga ko'ra 2008-yilning 1-yanvaridan boshlab O'zbekiston Respublikasida o'limjazosi bekor qihnib, uning o'rniga umrbod yoki uzoq muddatga ozodlikdan mahrum etish jazosini joriy etish belgilandi.



Qo’shimcha ma’lumot.


Jamiyat hayotini idora etishda ma'Ium bir huquqiy usullarning mavjudligi shu jamiyatdagi madaniy-ma'naviy ahvol, ijtimoiy adolat darajasidan dalolat beradi. Shu ma'noda tarixiy-madaniy taraqqiyotimiz uchun an'anaviy bo'lmish qonunchilikning tuzukchilik shakli o'sha qadim zamonlardanoq ijtimoiy hayotda o o'rnini topgan. Xitoy tarixchilarining ma'lumotlariga ko'ra xoqonlik alohida muhofazada turadigan "Turkiy tuzuk'Mar (qonunlar majmuasi) asosida tartibga solingan va har bir qilingan qonunbuzarliklar, jinoyatlar uchun jazolar belgilangan.

Tuzukchilik — qonunchilik amaliy hayotga bog'liq holda shakllanib borgan. Masalan, jinoyatchi biron kimsaningko'zigaziyonyetkazgan taqdirda, belgilangan javobgarlikka ko'ra ayblanuvchi jabrlanganga o'z qizini, qizi bo'lmasa ayolining, mol-mulkini berishi shart qilib qo'yilgan. Xullas, jamiyat va davlatni qonunlar iisosida boshqarish hamda mamlakat aholisining qonunlarga so'zsiz amal qilish an'anasi o'z davriga xos ravishda davom etgan hamda takomillashib borgan.

Mahkumlarga asosiy jazolardan tashqari quyidagi qo'shimcha jazo ham beriladi:

• 
  harbiy yoki maxsus unvonlardan mahrum qilish;
  
• 
  huquqni tiklash javobgarligi - nohaq buzilgan huquqlami tikllth bajarilmagan majburiyatlarni majburlab bajarishdan iborat.
  

Bunda huquqbuzarlik sodir etgan shaxs davlat organlarini aralashiu mas dan, o'z tashabbusi bilan, buzilgan huquqlarini o'zi tiklashi mumkin. Lekin, shunda ham unga nisbatan qo'shimcha jazo choralari ko'rilishi mumkin.

5. O'TILGAN MAVZUNI MUSTAHKAMLASH: Mavzuga oid qiziqarli savol-javoblar tashkil qilinadi.

1. 
   Huquqiy javobgarlik deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Mamlakatimiz qonunchiligida huquqiy javobgarlik nechta?
   
3. 
   Huquqiy javobgarlikka nima asos bo'lib xizmat qiladi?
   
4. 
   Huquqiy javobgarlik qanday tartibda amalga oshiriladi?