8-Ámeliy shÍNÍǴÍw tema: miywe ósimliklerin tárbiyalawda suwgariw normalarin esaplaw shınıǵıw maqseti

8-ÁMELIY ShÍNÍǴÍW


Tema: MIYWE ÓSIMLIKLERIN TÁRBIYALAWDA SUWGARIW NORMALARIN ESAPLAW


Shınıǵıw maqseti: Talabalardı miyweli ósimliklerdi suwǵarıwdıń tiykarǵı usılları menen tanıstırıw, olarǵa eginlerdiń biologiyalıq qásiyetleri hámde topıraq-ıqlım sharayatlarına baylanıslı ráwishde suw muǵdarı hám suwǵarıw sanın durıs anıqlaw hám esaptı úyreniw.
Óz waqtında hám tuwrı suwǵarıw basqa agrotexnik ilájlar menen birgelikte ósimlikler ósiwin kúsheytiriwge, joqarı ónim alıwǵa, miyweler sıpatın jaqsılaw hám tereklerdiń suwıqqa shıdamlılıǵın asırıwǵa járdem beredi.
Miyweli ósimliklerdi jetistiriw ushın suwǵa bolǵan talabı túrge, sort qásiyetlerine, payvadtaglar hám jasqa baylanıslı. Suwǵarıw nátiyjeliligi kóp dárejede suwǵarıw usılın tuwrı tańlaw menen belgilenedi. Suwǵarılatuǵın baǵshılıqtı házirgi waqıtta suwǵarıwdıń tómendegi usılları qollanıladı: qarıqlap suwǵarıw, jawınlatıp suwǵarıw, bastırıp suwǵarıw, háwizshe etip suwǵarıw, topıraq astınan hám tamshılatıp suwǵarıw. Suwǵarıw usılınıń tiykarǵı talabı topıraqtıń tamırlar jaylasqan qatlamı ıǵallanıw xarakteri menen miyweli terektiń suwǵa bolǵan talabı ortasında eń jaqsı nátiyje beretuǵın muvafiqlikni jaratıw bolıp esaplanadı.
Házirgi Ózbekistanda baǵlardı suwǵarıwdıń tiykarǵı usıllarınan biri bolǵan qarıqlap suwǵarıwda birinshi qarıq terekler denelerinen 0.6-1.2 m qashırıp alınadı, keyingileri bolsa bir–birinen 0,6-1,0 m aralıqta jaylasadı. Qarıqlardıń shuqırlıǵı 15-20 sm hám eni 30-40 sm boladı.
Suwǵarıw qarıqlarınıń uzınlıǵı topıraqtıń suw ótkeriwsheńligi hám nishablikniń qansha jaman bolsa, qarıqlar sonsha uzın bolıwı múmkin. Suw aǵımı úlkenligi suw sarıplanıwı sekundına litr esabında suwǵarıw texnikasınıń eń áhmiyetli bólimi bolıp esaplanadı. Suw ótkeriwsheńlik qansha úlken hám nishablik qansha kishi bolsa, suw aǵımı sonsha úlken bolıwı kerek hám kerisinshe. Ádetde rel`ef nishabligi úlken (0,005-0,015) bolǵan jerlerde suwǵarıw aǵımınıń ortasha tezligi 0,1-0,2 m. sek.dan aspawı lazım (rel`eftiń kishi nishabligi 0,001-0,002).
Suwǵarıw ushın sarıplanǵan suw muǵdarı suw ólshegishler járdeminde ólshenedi. Eń kóp tarqalǵan Chippoletti obpartovı bolıp esaplanadı.