8-mavzu: viruslar reproduksiyasi viruslarning reproduksiyasi Virus va hujayra orasidagi munosabat

Virus oqsillarini sintezining substrati. Virus oqsilining amnokislotalarini tarkibi hujayra oqsilini aminokislotalarinikidan juda kam farqlanadi. Virus oqsilini ham sintezida asosiy substrat bo‘lib odatdagi aminokislotalar ishlatiladi. Substrat bo‘lib erkin aminokislotalar emas, balki aminoatsil-tRNK ishlatiladi. Virus bilan kasallangan hujayrada aminoatsil tRNK hosil bo‘lish sistemasi ba’zi o‘zgarishlarga uchrashi mumkin ekan. T-juft faglar bilan kasallangan hujayrada qiziq natijalar olingan. Bu hujayralar (koli tayoqchalar) leysinni akseptirlaydigan 4 yoki 5 tipdagi tRNKlar tutar edi, ularni xromatografiya usullarida bir-biridan ajratish ham mumkin edi. Ularni har birlari ayrim antikodonlarga ega tRNK ning har xil fraksiyalari ribosoma bilan birlashishi uchun har xil tipdagi tripletlar bilan stimulyasiya qilinadi. Infeksiyaning eng boshlang‘ich davrlarida yangi antikodonli tRNK paydo bo‘ladi va tRNK larni bittasi kamaygani kuzatiladi. Infeksion jarayonning kechroq bo‘ladigan stadiyasida yangi tipdagi tRNK yo‘qoladi, ammo avvaldan bor ba’zi bo‘lgan tRNK ning turlarining konsentratsiyasi oshadi. Kuzatishlarga qaraganda bu o‘zgarish - avvalda hujayrada avvaldan bor bo‘lgan tRNK ning modifikatsiyasi ham bo‘lishi mumkin. YOki yangi tipdagi tRNK hujayra DNK sini matritsa sifatida foydalanish natijasida hosil bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Qisman bo‘lgan o‘zgarishlar virus genomida kodlantirilgan fago spetsifik tRNK bo‘lishi ham mumkin. To‘g‘ridan to‘g‘ri kasallangan hujayra dagi leysil- va prolil-tRNK ni hujayra va virusDNK si bilan gibridlanganda virusniki bilan gibridlangan.
Boshqa bir tajribalarda aniqlanishicha T-juft bakteriyafaglar kasallantirilgan hujayrada valil-tRNK-sintetaza fermentida o‘zgarishlar (termostabilligi, xromatografiya qilingandagi va sedimentatsiyalanishi xususiyatlari) sodir bo‘lgan. Mazkur ferment hujarada avvaldan virus bilan kasallanmasidan bor bo‘lib keyinchalik u modifikatsiyaga uchragan bo‘lishi ham mumkin degan fikrlar bor.
SHunday qilib, ko‘rib turibmizki, ba’zan virus infeksisidan so‘ng tRNK da va aminoatsil-tRNK-sintetazada ma’lum o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Bu o‘zgarishlar hujayrada virus bilan kasallanmasdan oldin bo‘lgan makromolekulalarni modifikatsiyalanishi ham bo‘lishi mumkin. Boshqa holatlarda esa gap aminoatsil-tRNK-sintetaza qismlarini virus induksiyalagan bo‘lishi mumkin. Bu o‘zgarishlarni biologik ahamiyati hozircha aniqlanmay qolmoqda.