8-mavzu: Qurilish qorishmasi. Umumiy ma’lumotlar Reja

8-mavzu: Qurilish qorishmasi. Umumiy ma’lumotlar
Reja:

1. 
   Umumiy ma’lumotlar
   
2. 
   Beton qorishmasi komponentlarini miqdorlash
   

Beton qorishmalarini yig‘ma temir-beton korxonalarining beton qoruvchi sexlarida olinadi. Beton qorishma mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun beton zavodlari va beton qoruvchi moslamalar mo‘ljallangan. Beton qorishmalari ishlab chiqarishni ko‘chmaydigan moslamada qanday tashkil qilinsa, xuddi shunday ko‘chiriladigan yoki harakatchan moslamada ham tashkil qilinishi mumkin. Qurilish ob’ektlarning boshlang‘ich davrida ko‘chmas zavodlardan anchagina uzoqda bo‘lgan vaziyatda harakatchan moslamalardan foydalaniladi. Harakatchan moslamalarning turidan biri inventar beton zavodlari bo‘lib, qaysiki qurilish yakunlanganda asbob uskunalar qismlarga ajratiladi va yangi ish maydoniga ko‘chiriladi. Beton qorish moslamalari ish tartibiga ko‘ra siklli va uzluksiz turiga ajratiladi. Sikl bilan ishlaydigan moslamalarga vaqti-vaqti bilan xomashyo yuklash, qorib aralashtirish va mahsulotdan bo‘shash xarakterli bo‘lsa, keyingisi bu vazifalarni uzluksiz bajaradi.

Ko‘p tarqalgan usul siklli usul bilan ishlaydigan moslamalardir. Uzluksiz ishlaydigan moslamalarni bir xil markadagi beton qorishmani (ko‘plab ishlab chiqarishga) ehtiyoj bo‘lganda qo‘llash samaralidir, masalan gidrotexnik va yo‘l qurilishlarida, ob’ektlarni mayda donalab tayyorlanadigan devor materiallari bilan qurishda.
Beton qoruvchi zavod va sexlarni bir-biridan farqlantiradigan asosiy belgi texnologik tuzilishidir.
Vertikal tuzilishga ega moslamalar bir va ikki pog‘onali texnologik sxema bilan ajratiladi (rasm). Bir pog‘onali yoki vertikal sxemada bo‘lish bunkerlariga hamma komponentlar bir marta ko‘tariladi (rasm). So‘ngra ular gravitatsion (erni tortishuv) kuch yordamida miqdorlovchi dozator moslamaga, undan beton qorish moslamasiga o‘tkaziladi. Planda vertikal joylashtirilganda moslama nisbatan katta bo‘lmagan o‘lchovda bo‘lsada, lekin ancha baland bo‘ladi. Beton qorish moslamalar tizimi uzoq muddatli davrda foydalanishga mo‘ljallangan bo‘lib, asosan vertikal sxemada bajariladi. Ikki pog‘onali sxemada (rasm) materiallarni ikki marta ko‘tariladi, avval sarflash bunkerlariga keyin konveyr yordamida qoruvchi moslamalarga tashiladi. Bunday joylashtirishda zavod yoki sex ikki qismga miqdorlab beruvchi (dozator) bo‘lim qabul qiluvchi moslamalari bilan va beton qorishmani taqsimlash bunkerlari bilan qorish bo‘limiga bo‘linadi.

rasm. Betonqoruvchi moslamalarning vertikal o‘rnashtirish sxemasi
a – birpog‘onali; b – ikki pog‘onali(parter; 1 – ombordagi to‘ldiruvchilarni eltib beruvchi konveyer; 2 – to‘ldiruvchilarni beton qoruvchi moslamaning iste’molchi bunkeriga eltuvchi konveyer; 3 – harakatlanuvchi voronk; 4 – iste’molchi bunkerla; 5 – sement uzatuvchi elevato; 6 – sochiluvchan materiallar uchun dozato, 7 – dozalangan (miqdorlarga ajratilgan) sochiluvchan materiallarning voronkasi; 8 – sementtashuvchi; 9 – suv dozatori, 10 – betonqoruvchi; 11 - tayyor qorishmani taqsimlovchi bunke;, 12 – avtobetontashuvch, 13 – betonqorishtiruvchilarga dozalangan materiallarni uzatuvchi konveyer

Ikki pog‘onali sxema bo‘yicha uncha baland bo‘lmasada, katta o‘lchovli bino talab qilinadi. Bu esa asboblar yig‘ishga qulaylik yaratsada, ko‘taruvchi moslamalar sonini ko‘proq talab qiladi va texnologik sikl muddatini oshiradi. Ikki pog‘onali sxema moslamalari asosan harakatchandir. Gorizontal yuzalikda joylashtirilgan zavod va sexlarda beton qorish moslamalari tizim bo‘yicha yoki to‘p-to‘p xolida joylashtirishi bilan xarakterlanadi (rasm). Tizimli sxemada har bir qoruvchini tushuruvchi tuynugi bo‘ladi, to‘p-to‘p joylashtiriladigan sxemada 1 ta umumiy bunkerdan qorishma tushuriladi. Beton qoruvchi moslamalarni qanday joylashtirish, miqdorlab beruvchi moslamaning turiga bog‘liq. To‘p-to‘p qilib joylashtiriladigan sxemada beton qoruvchi moslamalar miqdorlab beruvchi moslamalar bilan ta’minlanadi, avtomatik ravishda boshqariladi. To‘p-to‘p joylashadigan sxema bo‘yicha joylashtirishda transport vositalari katta hajimda yuk ortishi mumkin, qurilishga bo‘ladigan sarf va zavodni ekspluatatsiya sarfi kamayadi. Biroq, bu usul bilan yig‘ilgan aralashtirgichlar bir vaqtning o‘zida bir necha tur beton markalarini tayorlash zarurati bo‘lganda to‘g‘ri kelmaydi va temir-beton zavodlarida bu usul qo‘llanilmaydi.

rasm. Beton qorish mashinalarini joylashtirish sxemalari