8-mavzu. Kasbiy ta’limda pedagogik muloqot

2. O‘quv-laboratoriya jihozlari, ustaxona anjomlari vao‘quv texnika vositalarini saqlashni tashkil etish tartibi

Jihoz va o‘quv texnika vositalarini joylashtirish va saqlash tartibi:

2.1. Ta’lim muassasasi rahbarining buyrug‘i bilan o‘quv-laboratoriya jihozlari, ustaxona anjomlari vao‘quv texnika vositalarining talab darajasidasaqlanishi, soz va but holda tutilishi uchun javobgar shaxslar tayinlash;

2.2. O‘quv laboratoriya xonalari, fan kabinetlari, , o‘quv ishlab chiqarish ustaxonalari, o‘quv-tajriba xo‘jaligiga taqsimlangan jihoz va texnikalar ro‘yxati rahbariyat tomonidan tasdiqlanib, ta’lim muassalari pasportlariga kiritish;

2.3. Mehnatni ilmiy tashkillashtirish tamoyillariga asoslangan o‘quv jihozlarini to‘g‘ri va ratsional joylashtirish hamda saqlash tizimi professor o‘qituvchining darsga tayyorlanish vaqtini tejashi va jihozlarni but saqlanishini ta’minlash;

2.4. O‘quv jihozlarini joylashtirish va saqlash tizimi quyidagilarni ta’minlashi lozim:

a) o‘quv jihozlarini asrash;

b) jihozni olib ishlatish va qayta joyiga qo‘yish uchun qulay bo‘lgan doimiy joy, darslarda ishlatish zaruratiga qarab joylashtirish;

v) foydalanishga yaroqsiz bo‘lgan jihozlarni hisobdan chiqarish olish va ularni yangisiga almashtirishni nazorat qilish.

O‘quv jihozlarini joylashtirish va saqlashning asosiy tamoyili - o‘quv jihozining turi, darslarda qo‘llanishi darajasi hamda xavfsizlik qoidalarini hisobga olish.

2.5. O‘quv jihozlarini joylashtirish va saqlash, yuqorida qayd etilgan talablar asosida, maxsus ajratilgan joylarda javonlar va boshqa qurilmalarning sig‘imidan unumli foydalanishni hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak:

a) ko‘rgazmaviy tajribalar o‘tkazishda foydalaniladigan jihozlar laborant xonasidagi shkaflarda;

b) frontal laboratoriya ishlarini o‘tkazishda foydalaniladigan jihozlar laboratoriya xonasidagi shkaflarda;

v) jadvallar yirik masshtabli papkalarda saqlanadi yoki kartonga yopishtirilib qutiga joylashtiriladi.

Quti doska ostida yoki alohida joyda saqlanishi mumkin. Kerakli jadvalni topish qulay bo‘lishi uchun ular raqamli ro‘yxatga olinadi.

2.6. Jihozlarni saqlash joylari tartib bilan raqamlanadi va u erda saqlanayotgan jihozlar nomlari ma’lumotlar daftarida belgilanadi. Qutilarda saqlanayotgan jihozlarning ro‘yxati yozilgan yorliqlari quti tashqarisiga yopishtirish;

2.7. Mashg‘ulotlar fan kabineti, laboratoriya xonasi, o‘quv ustaxonalarida o‘tkazilganda, mashg‘ulot vaqtida jihozlarning saqlanishi mashg‘ulotni o‘tadigan professor o‘qituvchi zimmasiga yuklatiladi.

2.8. Laborant laboratoriya xonasidagi o‘quv jihozlarining saqlanishi va foydalanish uchun javobgardir. Laborant jihozlardan foydalanish tizimini, ularni saqlash va texnik xizmat ko‘rsatish qoidalarini bilishi hamda barcha jihozlarni soz, ishlatishga shay holatda tutishga mas’ul.

2.9. Professor o‘qituvchi, fan o‘qituvchisi va laborant elektr toki, gaz va qizdiruvchi asbob-uskunalar hamda kimyoviy reaksiyalar bilan ishlashning texnikaviy xavfsizlik qoidalarini, baxtsizlik hodisalarida birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni bilishi hamda uskunalarni but va ishchi holatda saqlanishi uchun mas’uldirlar.

2.10. Ta’lim muassasalarida o‘quv texnika vositalari bokslarda yoki usti yopiq maxsus joylarda saqlanishi zarur.

2.11. Kimyoviy reaktivlarni joylashtirish va saqlash tartibi:

a) yonuvchi moddalar (natriy, kalsiy, kalsiy karbid, rux, alyuminiy, oltingugurt, temir, temir sulfid chang formalarda), uchuvchi yonuvchi suyuqliklar (dietil efir, atseton, benzin, spirt, benzol va boshqalar) og‘zi yopiq shisha idishlarda, havoda oksidlanuvchi metallar (ishqoriy metallar, lantanoid va aktanoid) kerosin, benzol yoki vazelin yog‘i solingan shisha idishlarda qulflanadigan jovonda saqlanadi;

b) boshqa moddalar bilan aralashganda yong‘in hosil qiluvchi (brom, konsentratlangan azot va oltingugurt kislotalari, kaliy permanganati va boshqalar) va zaxarli (natriy ftorid, temir geksatsianidi, brom, kristalli yod, kaliy geksatsianoferrat (II), kaliy geksatsianoferrat (III), to‘rtxlorli uglerod, xloroform, metil xlorid, anilin) moddalar og‘zi berk shisha idishlarda, eshiklari zich yopiladigan seyflarda saqlanadi;

v) joylashtirish va saqlashda maxsus qoidalarga rioya qilinishi talab qilinmaydigan reaktivlar (organik va noorganik reaktivlarning katta qismi) jovon polkalariga joylashtiriladi;

g) yuqori konsentratsiyali kislotalar va ammiak (25%) eritmalari og‘zi yopiq shisha idishlarda yorug‘lik tushmaydigan quruq joylarda saqlanadi;

d) brom qumli metall bankaga solingan, og‘zi priter tiqin bilan zichlangan shisha idishda saqlanadi;

e) tuz va asoslarning eritmalari maxsus shisha idishlarda reaktivlar uchun ajratilgan joyda saqlanadi;

j) nitratlar alohida jovon tokchalarida portlovchi aralashma hosil qilishi mumkin bo‘lgan reaktivlardan uzoqroqda saqlanishi shart.

2.12. Kimyoviy idishlarni joylashtirish va saqlashga qo‘yiladigan talablar:

a) har bir idish turi uchun alohida va doimiy joy ajratiladi;

b) har bir idish hajmiga qarab, ularni olish va qo‘yish qulay bo‘lgan joyga qo‘yiladi.

3. Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida moddiy qiymatga ega o‘quv-laboratoriya jihozlari, ustaxona anjomlari va o‘quv texnika vositalarini ro‘yxatga olish va hisob-kitobini yuritish tartibi

3.1. Ta’lim muassasasiga olib kelingan barcha moddiy qiymatga ega jihozlar va o‘quv texnika vositalari hisobxona xodimlari va moddiy javobgar shaxslar tomonidan unga taalluqli bo‘lgan barcha ma’lumotlar: qaysi tashkilotdan olindi, nomi, sifati, miqdori, narxi, summasi, sanasi ko‘rsatiladi hamda qabul qilgan moddiy javobgar shaxs imzosi bilan rasmiylashtirilib, kirim qilinadi.

3.2. Amaldagi qonunchilikka ko‘ra ta’lim muassasasida to‘liq moddiy javobgarlik to‘g‘risidagi shartnoma 18 yoshga to‘lgan xodimlar bilan javobgarligidagi moddiy qiymatliklarning saqlanishini ta’minlamagan holatlarda kelib chiqishi mumkin bo‘lgan zararni o‘z hisobidan to‘liq qoplashi va o‘rnatilgan tartibda qonunda belgilangan tartibda javobgarligini hisobga olgan holda ma’muriyat va moddiy javobgar shaxs bilan uch nusxada shartnoma rasmiylashtiriladi.

3.3. SHartnoma tomonlarning zimmasiga O‘zbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksining 203-moddasida ko‘rsatilgan holatlarga to‘liq amal qilgan holda tuziladi. Bunda ma’muriyat moddiy javobgar shaxsga topshirilgan moddiy qiymatliklarni o‘rnatilgan tartibda saqlashi uchun zarur bo‘lgan barcha shart-sharoitlarni yaratib beradi. Xodim moddiy javobgarlik to‘g‘risidagi amaldagi qonunchilik hujjatlari asosida qiymatliklarni qabul qilish va kirim-chiqimi hamda saqlanishiga doir boshqa uslubiy qo‘llanmalar tanishtiriladi.

3.4. O‘quv jihozlari, asbob-uskuna, dastgohlar, o‘quv texnika vositalari, sport anjomlari, biblioteka jamg‘armasi, o‘quv kabinetlari mas’ullari-professor o‘qituvchilar, o‘quv-tajriba xo‘jaliklari mudirlari, ustaxona, jismoniy tarbiya va chaqiriqqacha yoshlarni tarbiyalash rahbarlari, laborantlar va kutubxona mudirlari javobgarligida saqlanadi.

3.5. Moddiy javobgar shaxslar ta’lim muassasasining ehtiyojini hisobga olib, asosli takliflar beradi, ta’lim jarayoni uchun keraksiz va ortiqcha moddiy boyliklarni sotib olinishiga yo‘l qo‘ymaydi.

3.6. Moddiy boyliklarni qabul qilish, saqlash va kirim-chiqimi bilan shug‘ullanuvchi shaxslar sinalgan, ishonchli kishilar bo‘lishi va quyidagi talablarni qondirishi shart:

a) etarli darajada bilim va tajribaga ega bo‘lishi;

b) moddiy qiymatliklarni qabul qilish, saqlash va kirim-chiqimigadoir yo‘riqnomalarni, asosiy qoida va talablarni bilishi;

v) qiymatliklarni tez va aniq sanash, o‘lchash va tortish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi;

g) qiymatliklarning kirim-chiqimini o‘rnatilgan tartibda rasmiy-lashtirishni bilishi.

3.7. Moddiy qiymatliklarni javobgarligida saqlash va foydalanish bilan shug‘ullanuvchi shaxslarni ishdan bo‘shatish, boshqa ishga o‘tkazish vaqtida mavjud barcha qiymatliklar inventarizatsiya (qayta sanoq)dan o‘tkazilib, topshirish-qabul qilish dalolatnomasi rasmiylashtiriladi va rahbar tomonidan tasdiqlanadi.