8-mavzu. Kasbga yo’naltirish omillari va kasblarning psixologik tasnifi

Kasbiy tanlovning psixologik tomonini asosiy vazifalari quyidagilar:

• 
  Qobiliyatlar va kasbiy muhim bilim, ko‘nikma va malakalarning diagnostikasini o‘tkazish;
  
• 
  Olingan ma’lumotlarni kasbiy talablar bilan muvofiqligi;
  

Ushbu shaxsning mazkur kasbda faoliyat yuritishi muvaffaqiyatli va muvaffaqiyatsiz kechishini oldindan prognoz qilib xulosa berishi mumkin. Kasbiy tanlov jarayonida kasbiy yaroqlilik xam aniqlanadi. Kasbiy yaroqlilik u yoki bu mehnat faoliyatiga yaroqlilik bilan belgilanadi. Kasbiy yaroqlilik bu mehnat faoliyatini samarali tashkil qilish uchun zurur bilim, ko‘nikma, malakalar hamda psixologik va psixofiziologik xususiyatlarini majmuidir. U yosh, malaka, kasbiy qobiliyatlar, motivasiyaga bog‘liq. Kasbiy moslashuv Shaxs ning kasbiy faoliyatini o‘rganishda muhim o‘ringa ega. Kasbiy moslashuv bu Shaxs ning asta-sekinlik bilan kasbga kirib borishi va malakali mutaxassisga aylanishidir. Kasbiy moslashuv ta’lim bosqichidayoq elementar faoliyatga va bevosita ish joyida amalga oshuvchi jarayon tayyorlov bosqichiga asoslangan holda o‘zida mujassamlashtiradi. Kasbiy moslashuv jarayoni murakkab va Shaxs ning butun hayotini qamrab oladi va bu vaqtda nafaqat kasbiy tajriba, balki mutaxassis Shaxs ining o‘zi ham shakllanadi. Kasbiy yaroqlilik tizimining to‘rtinchi darajasi attestasiya hisoblanadi. Attestasiya bu Shaxs ning kasbiy tavsifnomasini muayyan malaka kategoriyasiga muvofiqligini baholash tizimi hisoblanadi. Attestasiya bahosi asosan nomzoding bilim, ko‘nikma va malakalari hisobga olinadi. Ko‘rsatilgan baholash va kasbiy yaroqlilik tizimi Shaxs ning obektiv va subektiv imkoniyatlarini hisobga olish va mehnat faoliyati uchun qulay muhitni yaratishni hisobga olishdan iborat.
Psixologik tanlovning quyidagi tomonlari mavjud:

• 
  Aynan psixologik tizim haqida qimmatli ma’lumotlarni olish va diagnostik jihatdan qayta ishlash.
  
• 
  Ushbu kasbiy faoliyat turiga nisbatan qobiliyatlarni shakllanishini prognozlash.
  
• 
  Prognozni aniqlashtirish va tekshirish.
  

Psixologik mazmunga ko‘ra, kasbiy tanlovning 3 ta jihati ajratib ko‘rsatiladi.