8-mavzu. Iqtisodiy islohotlar, xususiy mulkchilikning shakllanishi. O‘zbekistonda bozor munosabatlarining rivojlanishi. Reja

Jamoa (shirkat yoki fermer) mulki:
oilaning mol-mulkini, mahalla 
mulkini, yuridik shaxslar bo‘lgan kooperativlar, ijara, jamoa korxonalarining, 
jamoat va diniy tashkilotlarning, turli xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari, fererlar, 
assotsiatsiyalar va boshqa birlashmalar mulklarini o‘z ichiga oladi. 
4.
Boshqa davlatlar 
va xalqaro tashkilotlarga qarashli yuridik va jismoniy 
shaxslarning mulklari: O‘zbekiston hududida joylashgan va xorijiy yuridik hamda 
jismoniy shaxslarga foydalanish uchun berilgan mol-mulklar va nomulkiy huquqlar 
kiradi. 

---

5.
Mulkchilikning aralash 
shaklida: erishilgan bitimga ko‘ra mol-mulkning 
ma’lum bir qismi davlat va nodavlat yuridik yoki jismoniy shaxslarga tegishli 
bo‘lishi mumkin. Ikki tomonning hamkorligida amalga oshiriladi. 
Demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish sharoitida iqtisodiyotni 
erkinlashtirishning ustuvor yo‘nalishlari.
Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov 
Ikkinchi chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining To‘qqizinchi 
sessiyasida qilgan ma’ruzasida respublikada demokratik o‘zgarishlarni yanada 
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning “bozor 
islohotlarini yanada chuqurlashtirish, kuchli bozor infratuzilmasini yaratish, 
barqaror va o‘zaro mutanosib, mustahkam iqtisodiyotning muhim sharti bo‘lgan 
erkin iqtisodiyot tamoyillarini joriy etishdan iborat”,
4
muhim ustuvor yo‘nalishini 
belgilab berdi. 
Ushbu ustuvor yo‘nalishni amalga oshirish uchun avvalombor xususiy 
sektorning mavqeini yanada oshirish va kichik tadbirkorlikni jadal rivojlantirish 
lozim bo‘ladi. Endilikda xususiylashtirish jarayonlari tobora ko‘proq yirik 
korxonalarni, ijtimoiy infratuzilma ob’ektlarini o‘z ichiga qamrab olishi, korporativ 
xususiy mulk miqyoslarini kengaytirish, aksiyalarni sotishning birlamchi va 
ikkilamchi birja hamda birjadan tashqari bozorini rivojlantirish amalga oshiriladi. 
Kichik tadbirkorlik sub’ektlari faoliyatiga davlat va nazorat organlarining 
noo‘rin aralashuviga barham berish, moddiy-texnika resurslari va moliyaviy, shu 
jumladan, kredit mablag‘lari bilan ta’minlanishini yaxshilash, ishlab chiqarilgan 
tovarlarni sotish uchun ishlab chiqarish va bozor infratuzilmalarini rivojlantirish 
dolzarb ahamiyatga ega. SHuningdek, shirkat xo‘jaliklarini fermer xo‘jaliklariga 
aylantirish hamda ularga servis xizmati ko‘rsatuvchi va qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlarini qayta ishlovchi sanoat korxonalarini va qishloqlarda ularning 
filiallarini tashkil etish muhim ustuvorlikka ega bo‘ladi. 
O‘zbekiston Prezidentining 2005 yil 14 iyundagi “Bozor munosabatlarini 
chuqurlashtirish va iqtisodiyotni yanada erkinlashtirish sohasidagi ustuvor 
yo‘nalishlar amalga oshirilishini jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 
farmonining mazmun va mohiyati. O‘zbekistonda jamiyatni demokratlashtirish va 
yangilash, mamlakatni isloh qilish hamda modernizatsiyalash maqsad va vazifalarini 
amalga oshirish uchun dastur qabul qilingan bo‘lib, mazkur farmon bevosita shunga 
bag‘ishlangan. Dasturga ko‘ra bozor islohatlarini chuqurlashtirish va iqtisodiyotni 
yanada erkinlashtirish sohasidagi chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalda 
ro‘yobga chiqarish borasida katta ishlar qilingan. Mazkur farmonda bozor 
islohotlarini rivojlantirish va chuqurlashtirishga to‘sqinlik qilayotgan omillarni 
bartaraf etish ahvoli haqidagi masala atroflicha bayon etilgan. Qonunlarning, O‘zR 
Prezidenti Faronlari va Qarorlari, hukumat qarorlari, idoraviy normativ hujjat 
loyihalari ro‘yxati tuzilgan bo‘lib, ular tizimli asosda iqtisodiy islohotlarni yanada 
chuqurlashtirish hamda iqtisodiyotni erkinlashtirishning asosiy maqsad, vazifa va 
ustuvor yo‘nalishlari ro‘yobga chiqarilishini ta’minlaydi. SHuning uchun ham bu 
4
Каримов И.А. Ўзбекистонда демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамияти 
асосларини шакллантиришнинг асосий йўналишлари. //Иккинчи чақириқ Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлисининг Тўққизинчи сессиясидаги маъруза. //Халқ сўзи, 2002 йил 30 август. 

---

farmonda belgilab berildi. Prezidentimiz farmoni bilan qabul qilingan 2017-2021 
yillarga mo‘ljallangan Harakatlar strategiyasining