8-мavzu: Hazm fiziologiyasi. Og’iz boshlig’i, me’da hazimlanish. Reja

Me’da sekretsiyasi fazalari. Me’dadan shira chikish davrini uch fazaga ajratish rasm bulib ketgan. Ovkat eyilgandan sung dastlabki vaktda ogiz bushligi va xalkum retseptorlarining ta’sirlanish (shartsiz reflektor ta’sirlar), shuningdek ovkatning tashki kurinishi va xidi, uni eyishga alokador bulgan tovushlar bilan kuzgaluvchi kuz, kulok va burun retseptorlarining ta’sirlanishi (shartli reflektor ta’sirlar) ga javoban ruy beruvchi refleks natijasida me’daga keluvchi nerv impulslari me’da sekretsiyasini kuzgatadi. Nerv impulslari ishga tushiruvchi mexanizm rolini uynaydi. Ovkat eyish tufayli me’dadan shira chikishi me’da sekretsiyasining birinchi – murakkab reflektor fazasini tashkil etadi. Bu fazaning «murakkab reflektor» faza deb atalishiga sabab shuki, bu fazada sekretsiyani shartli va shartsiz reflekslar kompleksi vujudga keltiradi. Ovkat xazm kilinadigan odatdagi sharoitida ogiz va xalkum, shuningdek kuz, kulok, burun retseptorlari ta’sirlanishining me’da sekretsiyasiga reflektor ta’sir kursatishiga tezda ovkatning me’daga tushishiga boglik bulgan ta’sirotlar kushiladi. Ovkat, bir tomondan, shillik pardaga mexanik ta’sir kursatadi, ikkinchi tomondan, me’dada konga surilib gumoral yul bilan me’da sekretsiyasini kuzgatuvchi moddalarni xosil kiladi. Bu ta’sirlar bilan shira chikishi sekretsiyasining ikkinchi – me’daga taallukli – nerv-gumoral fazasini tashkil etadi. Me’da shirasida xazm bulgan ovkat asta-sekin ichakcha utadi. Me’da bezlarini kuzgatuvchi ba’zi moddalar ingichka ichakda konga suriladi. Me’da sekretsiyasining uchinchi – ichakcha taallukli fazasi shu moddalarning gumoral ta’siridan kelib chiqadi.