8-mavzu. Globallashuv va axborot texnologiyalari. Reja

kunda  zamonaviy  axborot maydonidagi harakatlar shu  qadar tig„iz, shu  qadar tezkorki, 

endi ilgarigidek, ha, bu voqea bizdan juda olisda yuz beribdi, uning bizga aloqasi yo„q, deb 

beparvo qarab bo„lmaydi. Ana shunday kayfiyatga berilgan xalq yoki millat taraqqiyotdan 

yuz yillar orqada qolib ketishi hech gap emas”.  

OAVning ta‘sir kuchi uning materiallari muayyan auditoriyaga mo‗ljallangani bilan  

ham  belgilanadi.  Masalan, ichki auditoriyaga  mo‗ljallangan  materiallarni  yoshi,  jinsi, ijtimoiy 

maqomi (kasb-kori), milliy, diniy mansublik kabi belgilarga ko‗ra farqlash mumkin.  

OAV ijtimoiy hayotdagi muayyan voqea, hodisa yoki muammo yuzasidan axborotni  

etkazib berish orqali, uning jamiyat uchun ahamiyati, keng aholi qatlamlari uchun dolzarbligini 

ta‘kidlaydi.  Axborot  oqimi  hajman  keng,  mazmunan  rang-barang,  uzatilishga  ko‗ra  tezkor 

bo‗lgan bugungi kunda bu jarayon yanada chuqurlashib bormoqda.  

OAV muayyan xabarni uzatish yoki biror bir g‗oyaning mohiyatini ochib berish orqali  

uning  o‗zlashtirilishiga,  kishilar  ongida  barqaror  tasavvurlar,  obrazlar,  qadriyatlarning 

shakllanishiga ham ko‗maklashadi. Sodda qilib aytganda, u ijtimoiy fikrga doimiy va izchil ta‘sir 

o‗tkazish, uni shakllantira olish imkoniyatiga egadir.  

OAV va kommunikatsiya texnologiyalari rivoji hozirgi davrdagi g‗oyaviy kurashga  

o‗ziga xoslik bag‗ishlamoqda. Bu jumladan, ma‘lumotlar oqimi manfaatdorlik nuqtai nazaridan 

etkazilishida  yoki  ataylab  qarama-qarshi  xarakterdagi  ma‘lumotlarni  poyma-poy  berish  orqali 

oxiroqibatda  odamlarning  idrokini  susayishtirishga  intilishida  yaqqol  namoyon  bo‗ladi.  Bu 

o‗ziga  xoslik  jamiyat  a‘zolaridan  tizimli  ravishda  axborotning  muayyan  qatlamini  yashirish, 

ularni muhokama ob‘ektiga aylantirmaslikka intilishda ham yaqqol ko‗rinadi.  

O‗tgan asrning 40-yillarida ―Reyter‖ agentligini  boshqargan  Kristofer CHansellor 

―YAngilikni targ‗ibotdan farqlash zarur. Targ‗ibot boshqa narsa, yangilik esa mutlaqo boshqa 

narsa.  

Inglizcha  yoki amerikacha yangiliklar  bo‗lmaydi, u xalqaro tovardir‖,-  deb yozgan  edi.  Bugun 

mutlaqo boshqacha sifatiy holat yuzaga keldi.  

Har kuni dunyoda millionlab voqealar sodir bo‗ladi. Ammo kishilar diqqatiga OAV  

muayyan ijtimoiy-siyosiy kuchlar manfaatidan kelib chiqib e‘tibor qaratgan masalalargina havola 

etiladi. Bu ularning hodisalarni yoritishning ustuvor yo‗nalishlarini belgilab berishini, muayyan 

ma‘lumotlarni  olish,  talqin  qilish,  baholash  va  tarqatish  orqali  fuqarolarda  tegishli  fikr  va 

xulosalar shakllanishiga xizmat qilishini ko‗rsatadi. Bu OAV ning ijtimoiy fikrni kerak bo‗lgan 

shaklga yo‗naltira olishi, u bilan manipulyasiya qila olishidan dalolat beradi. Mazkur jarayonda 

soxta, to‗qib  chiqarilgan axborotni  xaqiqat  sifatida  taqdim  etish,  voqelikni biryoqlama taqdim 

etish  yoki  buzib  ko‗rsatish,  reallikni  adekvat  qabul  qilishga  yordam  beradigan  muhim,  kerak 

elementlarni yashirishga alohida e‘tibor berilishini ta‘kidlash zarur.  

 

I.Karimov   ta‘kidlaganlaridek, “hozirgi   paytda   hayotimizni   elektron