8-мавзу: Фалсафий қонунлар

Режа:

• 1. Ўзаро алоқадорлик ва ривожланиш қонунлари.
• 2. Фалсафа категориялари.

Қонун

• муайян шарт-шароитда воқеалар ривожининг хусусияти ва йўналишини белгилайдиган, маълум бир қатъий натижани тоқазо этадиган объектив дунёдаги нарса ва ҳодисаларнинг муҳим зарурий, умумий нисбий, барқарор муносабатлар ифодасидир.

Қонун

• Қонуниятнинг бир аниқ конкрет томонини ифода этади,
• Қонуният эса умумий йўналиш тенденциясини англатиб, туркум қонунлар мажмуаси сифатида номаён бўлади.
• Моддий воқейликдаги қонунлар кўп қирралиги билан тавсифланади.
• Табиат ва жамият қонунлари объектив жараёнларни бир-бирларидан фарқланади.

Табиат қонунлари билан жамият қонунлари ўртасидаги фарқ

• Табиат қонунлари ер юзида инсон бўлмаган даврда ҳам мавжуд бўлган.
• Жамият қонунлари эса инсон фаолияти натижасида пайдо бўлган шарт – шароитлар билан боғлиқ равишда юзага келган.
• Жамият қонунлари кишиларнинг ижтимоий муносабатларидаги энг умумий, муҳим боғланишни кўрсатади.

• Жамият қонунларига нисбатан табиат қонунлари аста-секинлик билан ўзгариб боради.
• Ижтимоий қонунлар эса маълум давр мобайнида амал қилгандан сўнгра, ўз ўрнини янги қонунларга бўшатиб беради, баъзилари ўз кучини йўқотади.

Ҳаракат қилиш доирасига караб қонунлар:

• Энг умумий (табиат, жамият ва тафаккурдаги барча алоқадорликлар, ўзгаришлар ва тараққиёт шартларини англаб олиш, воқеалар ривожининг пировард оқибатларини олдиндан фахмлаб олиш имконини беради)
• Умумий (нарса ва ҳодисаларнинг катта мажмуалари ўртасидаги алоқадорликларни англатади)
• Хусусий (муайян бир объектнинг ўзига хос хусусиятлари ўртасидги ёки материя ҳаракатининг бирон-бир шакли доирасида мавжуд бўлган ички алоқадорликлар ифодаси)ларга бўлинади.

Миқдор ва сифат ўзгаришларининг бир-бирига ўтиш қонунининг моҳияти

• нарса ва ҳодисалардаги сезиларли бўлмаган миқдорий ўзгаришлар аста секин тўплана бориб, тараққиётнинг маълум бир босқичида меъёрни бўзади ва сакраш йўли билан туб сифат ўзгаришларига олиб келади.