8-Мавзу: Эгилишга ишловчи темирбетон элементларни оғма кесим бўйича мустаҳкамликка ҳисоблаш Режа

8-Мавзу: Эгилишга ишловчи темирбетон элементларни оғма кесим бўйича мустаҳкамликка ҳисоблаш

Режа:

1. 
   Оғма кесимларга кўндаланг кучлар таъсири.
   
2. 
   Оғма кесимларга эгувчи моментлар таъсири.
   
3. 
   Арматураларни анкерлаш.
   

Эгилувчи элементларнинг эгувчи момент ва кўндаланг кучлари катта қийматга эга бўлган қисмларидаги оғма кесимлар мустаҳкамликка текширилади. Бунда элементларнинг бузилишида қуйидаги икки ҳол учраши мумкин:

1) элемент фақат кўндаланг куч таъсирида бузилади;
2) элемент ҳам кўндаланг куч, ҳам эгувчи момент таъсирида бузилади.
Биринчи ҳолда кўндаланг кучнинг катта қиймати таъсирида оғма кесимда силжиш рўй беради
Бузилиш чоғида элементнинг бир қисми иккинчи қисмига нисбатан силжийди. Бундай бузилиш злементларнинг ўзаро оғишига қаршилик кўрсатадиган, бетонга мустаҳкам бириккан (анкерланган) ишчи арматура мавжуд бўлган ҳолдагина рўй бериши мумкин. Сиқувчи ва қирқувчи кучларнинг биргаликдаги таъсири натижасида бетоннинг сиқилиш зонаси бузилади (қирқилади). Шунинг учун ҳам оғма кесимларнинғ кўндаланг кучлар таъсирига бўлган мустаҳкамлиги мажбурий равишда ҳисобланади.
Оғма кесимларга кўндаланг кучлар таъсири. Тажрибаларнинг кўрсатишича, оғма кесимларнинг кўндаланг кучлар таъсирига бўлган мустҳамлиги етарли даражада бўлмаса, балка шу кесим бўйлаб емирилади.
Агар ташқи юклардан ҳосил бўлган кўндаланг кучлар қиймати оғма кесим қабул қила оладиган қўндаланг кучдан кичик бўлса, у ҳолда оғма кесимнинғ мустаҳкамлиги таъминланган бўлади:
Q_О =Q_sw+Q_s,inc+Q_b, (29.1)
бу ерда: Q_О – ташқи юклардан ҳосил бўлған қўндаланг куч; О – сиқилиш зонаси маркази; Q_sw–оғма кесимда жойлашган хомутлардаги зўриқишлар йиғиндиси; Q_s,inc – оғма кесимда жойлашган оғма стерженлардаги зўриқишларнинг вертикал ўққа проекциялари йиғиндиси; Q_b – бетоннинг сиқилиш зонаси қабул қила оладиган кўндаланг куч.

29.1–расм. Эгилувчи элементнинг қия кесим бўйича синиш схемалари:

a – бош кучланиш йўналишининг тарҳи; б –оғма кесимда кўндаланг кучлар таъсири
Хомутлардаги зўриқишлар қуйидаги формулалардан топилади:
Q_sw=R_swA_sw ёки Q_sw= q_swC, (29.2)

бу ерда: С – оғма кесим проекцияси; q_sw=R_swA_sw/S – хомутлардаги зўриқиш интенсивлиги, яъни элементнинг узунлик бирлигига мос бўлган зўриқиш.

Q_s,inc нинг миқдори қуйидаги формуладан аниқланади:

Q_s,inc = R_swA_s,incsin. (29.2)

Q_b кучи қуйидагича аниқланади:

Q_b = _b2(1+_{f +} _n)R_btbh /c, (29.3)

бироқ, Q_b _b3(1+_{f +} _n)R_btbh_o дан кам бўлмаслиги лозим.
Акс ҳолда бетоннинг қаршилиги етарли бўлмайди. Бундай ҳолда хомутларнинг сони ва диаметрини ёки бетоннинг синфини ошириш керак бўлади.
_b2 коэффициент бетоннинг турига қараб 1,5...2 оралиғида олинади. _b3=0.4...0,6 – бу ҳам бетонга боғлиқ. Сиқилувчи токчаларнинг таъсирини ҳисобга олувчи коэффициент қуйидаги формуладан топилади:

_f = 0,75(b’_f – b)h’_f /bh_o  0,5. (29.4)

11.2–расм. Оғма кесимнинг кўндаланг кучга ҳисоблаш тарҳи

Бўйлама кучлар таъсирини ҳисобга олувчи коэффициент _n қуйидаги формулалардан топилади:
а) сиқувчи бўйлама кучлар мавжуд бўлганда,

_n = 0,1N/R_btbh_o0,5; (29.5)

б) чўзувчи бўйлама кучлар мавжуд бўлганда,

_n = 0,2N/R_btbh_o0,5. (29.6)

Коэффициентлар йиғиндинси (1+_{f +} _n)  1,5