8-Mavzu. Davlat moliyasi va soliqqa tortish

8-Mavzu. Davlat moliyasi va soliqqa tortish
Reja:
1. Davlat moliyasi tushunchasi va uning ahamiyati
2. Davlatning daromadlari va harajatlari.
3. Soliq va uning turlari.
4. Daromadni soliqqa tortish mexanizmi.

• "Moliya" frantsuzcha "finance" va lotincha "financia" suzlaridan olingan bulib "nakdina daromad" manolarini anglatadi. Moliya uzoq davom etgan tovar-pul munosabatlarining mahsuli bulib, davlatning iqtisodiy vazifasi va ehtiyojlari asosida shakllandi.
• XIII-XV asrlarda Italiyada "moliya" suzi "pul tulov" manosida ishlatiladi. Keyinchalik xalqaro tus olib, "pul muomalasi tizimi" manosida qabul qilina boshlandi.

1. Moliyaning mohiyati va funktsiyalari.
Moliyaning mohiyati

Moliyaviy munosabatlar:

• avvalo, pul shaklida harakatlanadi. Aynan shu pul munosabatlari moliya amal qilishining zarur shartidir. Moliya munosabatlari takror ishlab chiqarishning taqsimot bosqichida ijtimoiy mahsulot qiymatini belgilangan maqsadlar yo’lida taqsimlash va qayta taqsimlash borasida shakllanadi. Moliya munosabatlari mazkur yunalishda jamiyat a’zolarining moddiy ragbatlantirish, ijtimoiy va boshqa ehtiyojlarini ta’minlash hamda, eng asosiysi, kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni uzluksiz amalga oshirishga imkon beradi.

Moliyaning moddiy asosini pul aylanishi tashkil qiladi.

Pul aylanishining 2 xil turi mavjud:
Naqd pulsiz aylanmalar
Naqd pul aylanmasi
Pul munosabatlari xarakteri
Taqsimlash xarakteri
Fond xarakteri
Moliyaning xarakterli belgilari quyidagilardan iborat:
Pul munosabatlari xarakteri

• 1) Yaratilgan qiymatni taqsimlash bilan bog’liq pul munosabatlari.
• 2) Turli xil pul fondlarini shakllantirish bilan bog’liq bo’lgan pul munosabatlari.

Taqsimlash xarakteri

• 1) Birlamchi taqsimlash (ish haqi fondini shakllantirish, foydani shakllantirish)
• 2) Qayta taqsimlash (ish haqi fondini taqsimlash, foydani taqsimlash, soliqlar).

Fond xarakteri

• 1) Markazlashtirilgan pul fondlari (davlat byudjeti, byudjetdan tashqari fondlar).
• 2) Markazlashtirilmagan pul fondlari (korxonada shakllantiriladigan moddiy rag’batlantirish, iste’mol fondlari)