8-mashg’ulot laboratori yaishi №3 burama tebranish usuli bilan turli jismlarning inersiya momentlarini aniqlash

4. Ish bajarish tartibi

1. 
   Disk osilgan ipning uzunligi , katta va kichik disklar radiusi R va r katta disk massasi m₀ o’lchanadi.
   
2. 
   Pastki diskni 20-30 marta to’liq tebranishi uchun ketgan vaqt sekundomer yordamida o’lchanadi.
   
3. 
   Pastki diskning to’liq bir marta tebranishi uchun ketgan davr aniqlanadi. , bu erda n - tebranishlar soni, t - tebranishlar uchun ketgan vaqt.
   
4. 
   Topilgan l, R, r, m₀ va T kattaliklarning qiymatlari (6) formulaga qo’yilib, diskning inertsiya momenti I₀ aniqlanadi.
   
5. 
   Pastki disk ustiga inertsiya momenti aniqlanadigan turli shakldagi har xil massali jismlarni navbat bilan qo’yilib, har bir ish uchun 2.2. va 2.3. ish bajarish tartibi bo’yicha tajriba o’tkaziladi. Qo’yilgan jism massasi m₁ , disk massasi m₀ bo’lsa, umumiy massa m=m₀+m₁ bo’ladi.
   
6. 
   Topilgan qiymatlar (7) ifodaga qo’yilib, jismlarning inertsiya momentlari I₁ topiladi.
   
7. 
   Jismning inertsiya momenti (6) va (7) ifodalar yordamida topilgan qiymatlar e’tiborga olinib, I=I₁-I₀ fomula yordamida hisoblanadi.
   
8. 
   Hisoblab toopilgan qiymatlar jadvalga kiritiladi.
   

Izoh. Hisob - kitob ishlari bajarilayotganda trifilyar osma uchun quyidag kattaliklar e’tiborga olinadi: L= sm , R= sm , r= sm , m₀=0,450 kg