8-маъруза вагон ва вагон хўжалиги

4. Темир йўлларда вагон хўжалиги, унинг таркибий тузилиши ва вазифалари
Вагон хўжалигининг асосий вазифалари — вагонлар­ни сақлаш, юк ва йўловчиларни ташишга вагонларни тайёрлаш, ҳамда йўлда хавфсизликни таъминлашдир.
Вагон паркининг узлуксиз ишлашида, вагонларнинг яхши сақланишида техник қаровнинг аҳамияти катта. Шунинг учун вагонларни поезднинг сафидан узмасдан ва узиб кўздан кечириш, техник қаров, текширув ва таъ­мирлаш ишлари бажарилади.
Вагон паркини яхши сақлаш, асосий қурилмалар ва ускуналардан яхши фойдаланиш учун вагон деполари, вагонни тайёрлаш техник қаров пунктлари, вагон­ларни ажратиб ва уларни ажратмаган ҳолда таъмирлаш пунктлари, текшириш, вагон ғилдиракларини алмаштириш, экипировка ва рефрижератор вагонларга техник қаровни уюштириш, проводниклар йиғилиш хоналари ва контораси, ходимларга хизмат кўрсатиш жойлари мавжуд.
Вагон таъмирлаш корхонаси йирик корхоналардан бири ҳисобланиб, вагонларни таъмирлашга мўлжалланган. У ерда вагонларни таъмирлашдан ташқари вагонлар такомиллаштирилади, эҳтиёт қисмлар ишлаб чиқарилади ва бундан ташқари вагон ғилдиракларини созлаш ишлари бажарилади.Корхоналар кўпинча бир хил вагон турларини таъ­мирлаш учун мўлжалланиб, бир хил турдаги вагонларни ишлатадиган темир йўл туманларига яқин қурилади. Бу билан вагонларни таъмирлашга жўнатиш вақтини тежаш кўзда тутилади.



Расм 6.1. Вагонлар таъмирлаш депосининг чизмаси: 1-депо; 2-устахоналар; 3-ғилдираклар парки; 4-ёғоч ишлаш устахонаси; 5-ёғоч сақланадиган жой; 6-кўмир омбори; 7-мой тозалаш жойи.


Вагонлар депоси асосий хўжалик корхонаси ҳисобланиб, вагонларни тузатиш ишлари учун мўлжалланади. Бундан ташқари эҳтиёт қисмлар ишлаб чиқарилади, вагонлар кундалик қаровдан ўтказилади, вагонларнинг тўғри ишлаши текшириб турилади.
Вагонлар депоси юк ва йўловчи ташувчи вагонлар ва рефрижератор депосига бўлинади.
Вагон депоси асосий ва ёрдамчи ишлаб чиқариш цех ва участкаларидан: йиғув, ғилдирак-арава, механика, автоулагич ва автотормозлар, ролик подшипниклар ва буксалар, ёғоч ишлаш ва бошқа участкалардан иборат (расм 6.1) бўлади.