8-ma’ruza: Axborotlarni to‘plash uslublari Reja

Omilli tahlil etish tadqiqotchilar tomonidan ta’sir etuvchi omillar sonidan eng muhimlarining va o‘zgaruvchilarining bir-biriga ta’sirini tadqiq etishda qo‘llaniladi. Qo‘llanish doirasi mehmonxona va restoranlar marketingida bozorni segmentlarga bo‘lish jarayonidir. Bunday holatda masalan, doimiy mijozlar talabini ko‘p sonli o‘zgaruvchilardan asosiylarini, ya’ni segmentlarni shakllantirish uchun prinsipiallarini saylash zarurdir.
Diskriminantali tahlil yordamida oldindan belgilangan ob’ektlar guruhining ko‘p o‘zgarmaslari bo‘lgan o‘zgaruvchilarni bo‘lish imkoniyati bor va shunday usul orqali guruhlar orasidagi fikrni tushuntirib berish mumkin. Marketing tadqiqotlarida diskriminantali tahlil tavsiflarni bir-biriga taqqoslashning qo‘llanilishi imkonini beruvchi usul bo‘lib shular asosida bozor segmentlari bir-biridan farqlanadi. Bunda segmentlar oldindan aniqlangan bo‘lishi zarur. Masalan, mijozlarning ma’lum bir tovar markasiga bo‘lgan xohishlari darajasiga qarab quyidagi mijozlar segmentiga bo‘lish imkoniyati mavjud: so‘zsiz tan oluvchilar (hamma vaqt tashkilot xizmatlaridan foydalanuvchi mijozlar, ma’lum tovar markasini tashkil qiluvchilar, nisbatan tan oluvchilar); fikrini o‘zgartirib turuvchi (bir tovar markasidan boshqasiga o‘tib turuvchi mijozlar); “sayohatchi”lar (bironta tovar markasiga ham ishonmaydigan mijozlar). Keyin diskriminantali tahlil yordamida qanday qilib o‘zgarib turuvchi o‘zgaruvchilar (yoshi, daromadi, kasbi va h.k.) ko‘rsatilgan segmentlar chegarasida o‘zgarib turishi aniqlanadi. Bu o‘zgaruvchilar, segmentlar orasidagi farqni aniqlash uchun ishlatiladigan, diskriminantalar deb ataladi.
Diskriminantali tahlil usullari ikki guruhga bo‘linadi:
1) interpretatsiya usullari, alohida segmentlarni differensiatsiyalab ular yordamida aniqlashga mo‘ljallangan;
2) klassifikatsiya usullari, tegishli yangi segmentlar bo‘yicha diskriminat funksiyalarini aniqlash uchun ishlatiladi.


4-mavzu bo’yicha nazorat va mulohaza uchun savollar:

1. 
   Sizning fikringizcha mamlakat iqtisodiyotida chuqur tarkibiy o’zgarishlar va diversifikatsiya jarayonida marketing axborotlarining o’ni va ahamiyati nimada?
   
2. 
   Korxonalarda marketing axborotiga bo‘lgan zaruriyatni nima bilan izohlab berasiz?
   
3. 
   Marketing axborot tizimiga ta’rif bering.
   
4. 
   Birlamchi va ikkilamchi axborotlarni tushuntirib bering. Ularning bir-biridan farqlarini va manbalarini aytib bering.
   
5. 
   Marketing axborotlarining qiymati doim ortib boradi. Bu nima bilan bog‘liq? Javobingizni sharhlab bering.
   
6. 
   Sizni mehmonxona xizmatlar bozorining o‘sish sur’ati qiziqtiradi. Siz qanday axborot manbalaridan foydalanasiz va nima uchun?
   
7. 
   Marketing axborot tizimi deb nimaga aytiladi?
   
8. 
   Birlamchi marketing axborotlarini yig‘ishning so‘rov, kuzatuv va eksperimental usullarini tushuntirib bering.