8-9-seminar topshirig‘i Eski o‘zbek adabiy tili haqida ma’lumot bering

Alisher Navoiy ijodi bu davr tili taraqqiyotida qanday o‘rin tutishi masalasini ilmiy asoslab bering.

• 
  XIII-XV asrlar davomida esa o‘zbek adabiy tili 0‘ziga xos tarzda, milliy ko'rinishda rivojlandi, uning xizmati va faoliyat doirasi nihoyatda kengaydi, adabiy tilning normativligi kuchaydi, qat'iylashib, mustahkamlandi. 0 ‘zbek tilida adabiy shakllar tizimi uzoq davrlar mobaynida asta-sekin tarixiy-tadrijiy taraqqiy etish asosida tashkil topdi. Shu bilan birga, umumxalq o‘zbek adabiy tilining fonetikasi va leksikasi, morfologiyasi va sintaksisi sohasidagi yagona me'yorlari ham shu davrlarda tarkib topdi. Bu adabiy til Amiriy, Durbek, Atoiy, Sakkokiy, Lutfiy kabi iste'dodli so‘z san'atkorlarining asarlarida yangicha sayqal topdi. Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy asarlarida esa o‘z taraqqiyotining yuqori pog‘onasiga ko‘tarildi. Tilning xilma-xil birliklarini badiiy asarlarda ishlatish hammavaqt uslub jihatidan asoslangan bo‘Iadi. Jumladan, yuqorida tilga olingan shoirlar, ayniqsa, Alisher Navoiy asarlari XIV—XV asrlardagi eski o'zbek adabiy tilining xususiyati, uning og‘zaki va yozma shakllari, shuningdek, xalq so'zlashuv tili hamda adabiy tilning og‘zaki shakli qanday ekanhgi to‘g‘risida aniq tasawur bera oladi. Yozuvchi o‘z asarida turli darajadagi til birliklarining ma'lum qolipga solingan, takomillashgan namunalarini, shakllarini ishlatadi. Shuning uchun til ifoda vositalarining normativligi, tartib-qoidalari badiiy asarlarda ko'proq va aniqroq namoyon boiadi. Demak, turli davrlarga tegishli badiiy asarlarning til xususiyatlarini o‘rganish o‘sha davr til tizimini tushunib olish imkonini beradi. Badiiy asar tilini o'rganish bu xil Iingvistik tekshirishlarning ikki jihatini bir-biri bilan bog‘laydi, uning ikki tomonini belgilash imkonini beradi, ya’ni badiiy asar matnlarida adably til me'yoriari hamda ma’- lum darajada xalq so'zlashuv tili xususiyatlari aks etganligi arriqlanadi.
  

4.