8- mavzu. Shaxsning kognitiv nazariyalari. Reja

J.Piajening intellekt nazariyasi ikkita muhim jihatga ajratilgan bo’lib, u 
intellekt funksiyalari va intellekt davrlari ta'limotini o’z ichiga qamrab oladi
. 
Intellektning asosiy funksiyalari uyushqoqlik (tartiblilik) va adaptasiya 
(moslashish, ko‘nikish) dan iborat bo‘lib, intellektning funksional invariantligi deb 
yuritiladi.
Piaje kontseptsiyasiga binoan bilishga doir faollik organizmning yashab 
ketish uchun optimal bo’lgan shart-sharoitlarni yaratishga xizmat qiladi
. 
Ya‘ni bilish jarayonlari organizmga tevarak-muhit bilan muvaffaqiyatli o‘zaro 
ta‘sirga kirish imkoniyatini beradi. Muhit va organizm muttasil o‘zgarib turgani 
bois ular o‘rtasidagi ―intellektual‖ o‘zaro ta‘sir ham o‘zgarishi lozim. Bilishga oid 
akt organizmni mavjud muhitda yashab ketishiga optimal shart-sharoitlarni 
yaratishga qaratilgan. Demakki,
Piaje uchun intellekt dinamik tabiatga ega, zotan bilishga oid akt mazmuni 
organizmning biologik taraqqiyoti va tajriba egallashi bilan uzviy bog‘liq.
Piaje uchun intellekt har qanday tirik jonzotning integral qismidir, chunki har 
qanday jonli organizmlar yashab ketishga imkon beradigan optimal sharoitlarni 
qidiradi, biroq intellektning namoyon bo‘lishi shart-sharoitlar o‘zgargani bois 
vaqtning turli pallasida turlicha bo‘ladi.
Asosiy nazariy tushunchalar. Sxemalar. 
Go’dak so’rish, ushlash, erishish, 
ko’rish kabi yuqori darajada uyushgan reflekslarga ega. Piaje u yoki bu 
reflekslarni namoyon bo’lishidagi individual xususiyatlarini muhokama 
etgandan ko’ra so’rish, ushlash, erishish, ko’rish aktlarini amalga oshirish 
imkoniyatini beradigan umumiy qobiliyatlar haqida mushohada yuritishni 
ma’qul ko’radi. Mazkur yo’sinda harakat qila olish imkoniyati sxema nomini 
olgan. 
Masalan, ushlash refleksi sxemasi narsalarni ushlab olishga doir umumiy 
qobiliyatlarga oiddir.