8- mavzu. Operatsion kuchaytirgich

8.2 OKga quyiladigan talablar. OK turlari.


OK asosiy ulanish sxemalari. OKlarda doim chiziqli YOKI nochiziqli zanjir ko‘rinishidagi chuqur manfiy teskari aloqa bajarilgan bo‘ladi. MTA xossalari OK asosida turli analog va impuls elektron quurilmalar yaratish imkonini beradi.
Bunday sxemalarni ishlash prinsipini tushunish va ularni taxminiy tahlil qilish uchun ideal operatsion kuchaytirgich tushunchasi kiritiladi. Ideal operatsion kuchaytirgich quyidagi xossalarga ega bo‘ladi:
a) kuchlanish bo‘yicha cheksiz katta differensial kuchaytirish koeffitsiyenti K_U0;
b) nol siljish kuchlanishining nolga tengligi U_SIL, ya’ni kirish signallari bir – biriga teng bo‘lganda, chiqish kuchlanishi nolga teng bo‘ladi; demak, OK kirish potensiallari doim bir – biriga teng;
v) kirish toklari nolga teng;
g) chiqish qarshiligi nolga teng;
d) sinfaz signallarni kuchaytirish koeffitsiyenti nolga teng.
OKning differensial ulanishi. 8.5–rasmda OKning differensial ulanish sxemasi keltirilgan. Kirxgof qonuniga binoan . Bundan v) xossa bo‘lsa, u holda .
; (8.1)
; (8.2)

8.5 – rasm. OKning differensial ulanish sxemasi

b) xossaga ko‘ra . Bu yerdan .

Shunday qilib, OKning differensial ulanishi natijasida yuzaga kelgan qurilma ayiruvchi – kuchaytirgich hisoblanadi.
OKning invers ulanishi. Invers ulanishda OKning inverslamaydigan kirishi umumiy shina bilan ulanadi (8.6 - rasm).
v) xossa natijasida . Kirish potensiallari nolga teng, demak
; ;
(8.3)

Real OK uchun bu formulaning qo‘llanilishi kuchaytirish koeffitsiyentini hisoblashda xatolikllarga olib keladi. OKning K_U0 va R_KIR0 qancha katta bo‘lsa, bu formuladan foydalanish shuncha kichik xatolik beradi. Shunday qilib, K_U0=10³, R₁=1 kOm, R₂=100 kOm va R_KIR0=10 kOm bo‘lsa, kuchaytirish koeffitsiyentini aniqlashdagi xatolik 9 % ni tashkil etadi, K_U0=10⁵ (qolgan kattaliklar o‘zgarishsiz) bo‘lganda - 0,1 % dan kichik.

Kuchaytirgichning chiqish kuchlanishlari kirishga nisbatan teskari fazada bo‘ladi. Bu sxemaning kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti rezistor qarshiliklarining nisbatlariga bog‘liq ravishda birdan katta VA, kichik VA bo‘lishi mumkin va deyarli barqaror bo‘ladi.

8.6 – rasm. Invers ulanishda OKning inverslamaydigan kirishi umumiy shina bilan ulanish sxemasi.