8 – amaliy mashg’ulot Turli jinsli sistemalarni aralashtirish jarayonlari va qurilmalarini hisoblash Nazariy qism

TSirkulyatsiyaviy aralashtirish. Suyuqlik muhitini tezkor aralashtirish, barkaror suspenziya va emulьsiyalar tayyorlash uchun markazdan kochma yoki okimchali tipdagi tsirkulyatsion nasos yordamida aralashtirish uslubidan foydalaniladi. Suyuqlik xaydaladigan kuvur qurilma devoriga urinma xolatida, gorizontal yuzaga nisbatan kiya kilib urnatiladi. Kuvur uchiga maxsus uchliklar urnatiladi. Bu uchliklar yordamida Suyuqlik qurilma xajmi bo’yicha sochib beriladi.
TSirkulyatsion nasosning ish unumdorligi “qurilma-nasos-qurilma“ sistema-sidagi tsirkulyatsiya samaradorligini belgilaydi.
Pnevmatik usul bilan Suyuqliklarni aralashtirish, gaz bilan tuyintirish, xidsizlantirish, xaydash va rangli gazlarni xul uslubda tozalash kabi texnologik operatsiyalar bajariladi.
Pnevmatik aralashtirish usulini amalga oshirish uchun qurilma tubiga gaz taksimlash moslamasi - barbotyor urnatiladi. Barbotyorlar turlicha diametrdagi perforatsiyalangan kuvurlardan (d1050 mm) xochsimon yoki spiralsimon shaklda tayyorlanadi. Gaz sarfi uncha katta bulmagan xollarda, gaz Suyuqlik xajmida erkin kalkib chikuvchi aloxida pufakchalar kurinishida taksimlanadi. Bunday Harakat rejimida dastlab pufakchalar diametri kattalashadi. So’ngra, pufakchani kutarilish kuchi A(d³g6)(-_r) muhitni karshilik kuchiga R_od_o tenglashganda, pufakchalar barbotyor teshiklaridan ajralib (uzilib) chika boshlaydi.
Kutarish kuchi va muhitning karshilik kuchlari tengligi xolatidan
(d³g6)( - _r)  d_o 
kelib chikib, barbotyor teshigidan ajralayotgan gaz pufakchasining diametri aniqlanadi
d 6d_o[(-_r)g], (13)
bo yerda d- pufakcha diametri; , _r - Suyuqlik va gazning zichliklari; - Suyuqlikni sirt taranglik koeffitsienti.
(13) tenglama pufakchalar xosil bo’lish tezligi kichik bo’lgan xolatlar uchun qo’llaniladi. Ushbu tenglamaga binoan, gaz pufakchasining diametri barbotyor teshiklari o’lchamidan va Suyuqlikni fizik xossalaridan bog’liq bo’ladi, ammo gaz sarfidan bog’liq emas.
Gaz sarfi G_o ortishi bilan vaqt birligi ichida barbotyordan ajralayotgan pufakchalar soni n (sek^-1) ham ko’payadi
n  6G_o(d³). (14)
Gaz sarfini kritik qiymati G_kr quyidagi tenglamadan aniqlanishi mumkin
G_kr  d³v_g6  (v_g6)[6d_o[g(-_r)]^23, (15)
bu yerda v_g- gaz pufakchalarini Suyuqlik katlami buylab kutarilish tezligi.
Gaz sarfi kritik qiymatdan ortib ketsa, barbotyor teshigidan ajralib chikayotgan pufakchalar oraligidagi masofa qisqarib, ular bir-biriga yopishib koladi va pufakchalar zanjir shaklida yukoriga kutariladi. Bu paytda pufakchalar diametri gaz sarfi ortishi bilan kattalashadi
d6G(v_g). (16)
Qurilmadagi Suyuqlikni aralashish rejimi laminar bo’lgan xolat uchun pufakchalarni kutarilish tezligi
v_g  d²g(-_r)(12 ). (17 )
Barbotaj jarayonida pufakchalarning Harakat rajimi Re kriteriysi qiymati bilan aniqlanadi
Re  v_gd.
bu yerda  va  -Suyuqlikni zichligi va kovushkokligi.
Agar gaz tezligi kritik qiymatdan yukori bulsa massaviy barbotaj rejimlari buziladi va jarayonga tegishli qonuniyatlar uz kuchini yukotadi. Bu paytda xosil bo’lgan gaz - Suyuqlik aralashmasi ko’piklar deb yurtiladi.
Barbotyorga berilayotgan gazni ishchi bosimi R_b Suyuqlikni moslama urnatilgan satxga nisbatan hisoblangan gidrostatik bosimidan (gH) katta bo’lishi kerak. Aksincha xolatlarda barbotyorning ichki qismiga Suyuqlik kirib koladi.
SHunday kilib, sikilgan gazning ishchi bosimi (Pa)
R_b 1,2 gH  R_o , (18)
bu yerda 1,2- gaz bosimini kuvurlarda yukolishini (20%) hisobga oluvchi koeffitsient; H- Suyuqlik satxining balandligi; R_o-Suyuqlik satxi ustidagi bosim.
Gazning xajmiy sarfi quyidagi empirik tenglama bo’yicha hisoblanadi
Q k F R_b , (19)
bu yerda k- tajribaviy koeffitsient, uning qiymati aralashtirish intensivligi-dan bog’liq bo’ladi; masalan, sekin aralashtirish paytida k 0.240.30, o’rtacha tezlikda aralashtirish intensivligi uchun k  0.350.50 va intensiv aralashtirish paytida k 0.450.60; F - Suyuqlikni erkin yuzasi, m².
Amaliyotdan ma’lumki, Suyuqlikning 1 m² erkin yuzasini pnevmatik aralashtirish uchun o’rta hisobda 0.41.0 m³min gaz sarflanadi.

Masala yechish na’munalar