8--amaliy mashgulot mavzu: Zamonaviy ishlab chiqarishni yangi texnologiya va materiallari bilan tanishish

P = Vn / V;
Materialdagi g’ovaklik uch toifaga bo’linadi: ochik g’ovaklik Po, to’silgan g’ovaklik Pt va yopik g’ovaklik Pyo. Bunda umumiy g’ovaklik materialdagi barcha turdagi g’ovakliklar yigindisiga teng bo’ladi: P = Po + Pt + Pyo
Ochik g’ovaklik – bu shunday g’ovakliki u material devorini bir–biriga karama-karshi tamonlarini tutashtirgai bo’ladi (9.2-rasim). Bu g’ovaklik filtrlash jarayonida katnashadi.
To’silgan g’ovaklik – bu shunday g’ovaklikki uning bir tamoni materialning bir devori bilan tutashgan bo’lib ikkinchi tamoni to’silgan, yaniy yopilgan. U filtrlash jarayonida suyuklikga to’ladi ammo filtrlash jarayonida katnshmaydi.
Yopik govaklik – u ikkala tomonidan to’silgan bo’lib umuman filtrlanish jarayonida katnashmaydi.

1.2-rasm. G’ovak materialdagi g’ovaklik turlari: 1 – ochik g’ovaklik; 2 – to’silgan g’ovaklik; 3 – yopilgan g’ovaklik.

To’silgan yoki yopik g’ovakliklar asosan kukunlarni yukori bosimlarda presslash jarayonida kukunlarni plastik deformatsiyalanishi natijasida xosil bo’ladilar. Ular filtrlash jarayonida katnashmaydilar ammo materialning mustaxkamligiga katta salbiy ta’sir ko’rsatadilar. Ko’p yillik eksperemental natijalar shuni ko’rsatadiki agar materialning umumiy g’ovakligi P > 18% dan katta bo’lsa to’silgan va yopik g’ovaklik mikdori materialning umumiy g’ovakligining 2 - 5% ni tashkil etadi. Agar materialning umumiy g’ovakligi P < 18% dan kichik bo’lsa unda mutlako ochik g’ovaklik bo’lmaydi. Materialnig umumiy g’ovakligi P > 20% katta bo’lsa materialda umuman to’silgan yoki yopik g’ovakliklar bo’lmaydi.

Singib o’tkazuvchanlk (unimdorligi) – bu filtrlavchi materialning asosiy xossalaridan biri bo’lib u ma’lum bosim ostida filtr devoridan singb o’tgan gaz yoki suyuklikni mikdori bilan aniklanadi. Materialning singib o’tkazuvchanligi maxsus kurilmada aniklanadi. Bunda ma’lum yuzaga (m², sm²) ega bo’lgan material maxsus idishga joylashtiriladi va unga bosim bilan suyuklik yoki gaz-xavo jo’natiladi. Jo’natilgan suyuklik yoki gaz-xavo xajmi oldindan malum bo’lgan idishga yigiladi. SHundan kelib chikgan xolda uning singib o’tkazuvchanligi 9.1-formula yordamida aniklanadi:
(9.1)
bunda: