7mavzu. Madaniyat sohasidagi globallashuvning mohiyati. Reja: Madaniyat sohasidagi globallashuv jarayonlarining mazmun-mohiyati. «Ommaviy madaniyat»



Download 266,91 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/5
Sana28.05.2020
Hajmi266,91 Kb.
#57210
1   2   3   4   5
Bog'liq
1.Madaniyat sohasidagi globallashuvning mohiyati.

mahsulotni tarqatish me‟yori. Uchinchidan, ―madaniyat‖ – ma‘naviy boylik.   

Ommaviy madaniyat hozir insoniyat hayotining barcha  jabhalariga tez kirib bormoqda  

va  o‗zi  tarqalish  uchun  qulay  makonni  shakllantirmoqda.  Kommunistik  mafkura  hukmronligi 

davrida  o‗ziga  xos  komunistikmadaniyat  –  komunistik  Sobiq  Ittifoq  mintaqasida,  mafkuraviy 

temir devor madaniyatga joy qoldirmas edi. Temir devor yiqilgach, Ommaviy madaniyat sovet 

respublikalariga seldek bostirib kira boshladi, shu jumladan  O‗zbekistonga ham. SHuning uchun 

ommaviy  madaniyatning  namoyon    bo‗lish  holatlarini  ilmiy  va  amaliy  jihatdan    tahlil  qilish 

muhim  zaruriyatga  aylandi.  Faylasuf  A.  YA.  Flier  taklifiga  binoan  ommaviy  madaniyat 

ko‗rinishlari  hamda yo‗nalishlarini quyidagicha belgilash mumkin:  

―Bolalar submadaniyati‖ industriyasi;  

Ommaviy ijtimoiy mifologiya; odamga murakkab qadriyatlar yo‗nalishi tizimini  

joylashtirish; dunyoni ko‗p qirrali tushunishini oddiylashtirish;  

           – Ommaviy   dam  olishning tashkiliy turlarini, turli shoularni, qiziqish va dam  

olishni sanoat asosiga ko‗chirish;  

Sog‗lomlashtirishga qaratilgan dam olish industriyasi;  

Ehtiyojni qondirishni boshqarish va individual, shuningdek, jamoa foydalanadigan  

xizmatlar, takliflarni rag‗batlantirish tizimini tashkil etish (reklama, imidjmeykerlik va hokazo).  

Har xil o‗yinlar, mexanik o‗yinlardan tortib, elektron, kompyuter va boshqa  

vositalardan foydalanish;  

3

SHunday qilib ―ommaviy madaniyat‖ – bir o‗lchamli hodisa emas. U o‗ziga xos tur va  



darajaga egadir. Hozirgi zamon madaniyatshunosligida, odatda, ommaviy madaniyatning  uchta 

asosiy darajasini ko‗rsatadilar;  

Kich – madaniyat (past darajadagi, vulgar, behayolar  madaniyati)  

Mid – madaniyat (―o‗rtamiyona‖ madaniyat);  

Art – madaniyat (ma‘lum badiiy mazmun va estetik qiymatga ega madaniyat).   

―Kich‖ so‗zi nemislarning ―kitschen‖ olmoshidan hosil bo‗lgan va saviyasi past, arzon  

va jo‗n asar yaratib, sotishni  bildiradi. Bunday asarlar haqiqiy san‘at durdonalari soyasida paydo 

bo‗ladigan bo‗sh, esdan tez chiqib, unutiladigan madaniyat mahsulotlaridir.   

Muammolarni cheklangan, hayotdan uzoq qilib tasvirlash, obrazlarni, g‗oya va  



syujetlarni  qolipga  solish,  mayda  turmush  tashvishlariga  o‗ralashib  qolgan  qatlamga 

mo‗ljallangan madaniyat asarlarini yaratish.  

Mid-madaniyatning qamrovi keng, darajasi ancha baland. U an‘anaviy madaniyatning  

ayrim xususiyatlarini aks ettirsa ham, ommaviy madaniyatga bevosita taalluqlidir.   

Art madaniyati odatda, aholining bilimli qismiga mo‗ljallangan ommaviy madaniyatdir.  

Uning  vazifasi  ommaviy  madaniyatni  maksimal  darajada  an‘anaviy  madaniyat  standartlariga 

yaqinlashtirishdan iborat.   

Bundan tashqari ba‘zi bir mutaxassislar ommaviy madaniyatning yana ikki alohida  

turini  –  popmadaniyat  va  rokmadaniyatni  ham  ko‗rsatadilar,  chunki  hayot  ularning  ham 

yashovchanligini hamda muayyan tabaqadagi kishilarning ongini egallaganligini ko‗rsatdi.  

Buning boisini amerikalik  siyosatshunoslar ham tanolishdi. Bu haqda Zbignev  

Bjezinskiy shunday degan edi: ―Agar Rim dunyoga – huquqni, Angliya – parlamentni, Fransiya 

–  madaniyat  va  milliy  respublikachilikni  bergan  bo‗lsa,  AQSH  –  dunyoga  ilmiy-texnika 

revolyusiyasini va ommaviy madaniyatni tortiq qildi‖.   

AQSHda bo‗sh vaqt, ya‘ni dam olishni sanoat asosiga ko‗chirgan. Aholining badiiy  

jihatdan unchalik yuksak bo‗lmagan talablarini qondirish (yoki ushbu talablarni shakllantirish) 

maqsadida ommaviy badiiy adabiyot (fantastika, sarguzasht, bulvar adabiyoti, ―ayollar‖ romani) 

dunyoga  keldi.  SHuningdek,  arzon-garov  jangari,  triller,  melodrama  va  boshqa  filmlarning 

g‗oyasi  va  o‗lchami  bitta  –  odamlarning  amerikacha  munosabatlarini  qaror  toptirish,  musiqa 

janrida ham asosan ana shu maqsad kuzatiladi.  

XX asrda jazning yuzaga kelishi va rivojlanishi bilan dunyo musiqa madaniyatini  

o‗zgartirib yubordi. Jaz  XX asr arafasida  dunyoga keldi.    Uning tomiri negrlarning an‘anaviy 

madaniyatiga  borib  taqaladi.  Musiqadagi  ritmik  pauzalarning  kuchayib,  pasayib  turishi  qora 

tanlilarning ―sprichuels‖, regtaym va blyuz kabi o‗ziga xos o‗yinlarini eslatib turadi.  

XX asrda o‗yin madaniyati mislsiz miqyosda tarqaldi. Jahonni egalladi. U  bo‗sh vaqtni  

o‗tkazish vositasiga aylandi. Dansing va diskotekaga sig‗inish yuzaga keldi. Musiqa shaklining 

rivojlanishi,  eskilarining  yo‗qolishi  va  o‗yinda  yangi  stil  usullarining  kirib  kelishiga  sabab 

bo‗ldi.  1920  yillarda  “CHarlston”  modada  bo‗lsa,  keyinchalik  uning  o‗rnini  “step”, 




Download 266,91 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish