7bh-21 guruh talabasi iskandarov azizbekning boshqaruv fanidan tayyorlagan mustaqil ishi mavzu: Smeta tuzish Reja

korxonaning maqsadlariga erishishini ta`minlovchi xo`jalik muomalalarini rejalashtirish;

Smeta tuzish jarayonida quyidagi vazifalarni amalga oshirish nazarda tutiladi:

• 
  korxonaning maqsadlariga erishishini ta`minlovchi xo`jalik muomalalarini rejalashtirish;
  
• 
  barcha darajadagi rahbarlarni o`zlari javobgar markazlar maqsadiga erishishlarida rag`batlantirish;
  
• 
  turli xil bo`linmalar faoliyatini muvofiqlashtirish. Bunda bo`linmalar xodimlarining manfaatlari e`tiborga olinadi;
  
• 
  korxona joriy faoliyatini nazorat qilish, belgilangan tartib-qoidalarga amal qilinishini ta`minlash;
  
• 
  javobgarlik markazlari va ular menejerlari oldiga qo`yilgan rejalarning bajarilishini baholashda asos vazifasini o`tash;
  
• 
  menejerlar malakasini oshirishda ko`maklashish.
  

Keling, xarajatlar smetasi nima ekanligini batafsil ko'rib chiqaylik. Umumiy ma'noda, xarajatlar smetasi - bu belgilangan maqsadlarga erishish uchun zarur bo'lgan bitta loyiha doirasidagi barcha kelgusi xarajatlar. Ushbu hujjat ixtiyoriy ravishda yoki amaldagi qonunchilik talablarining bir qismi sifatida tuzilishi mumkin. Misol tariqasida, daromad va xarajatlarni muvozanatlashi kerak bo'lgan notijorat tashkilotlarni keltirishimiz mumkin. Bu bolalar bog'chalari va maktablardan tortib turli uyushmalargacha bo'lgan barcha tashkilotlarga tegishli.

Xarajatlar kalkulyatsiyasining ta'rifi va uning qo'llanilishi

• 
  Keling, xarajatlar smetasi nima ekanligini batafsil ko'rib chiqaylik. Umumiy ma'noda, xarajatlar smetasi - bu belgilangan maqsadlarga erishish uchun zarur bo'lgan bitta loyiha doirasidagi barcha kelgusi xarajatlar. Ushbu hujjat ixtiyoriy ravishda yoki amaldagi qonunchilik talablarining bir qismi sifatida tuzilishi mumkin. Misol tariqasida, daromad va xarajatlarni muvozanatlashi kerak bo'lgan notijorat tashkilotlarni keltirishimiz mumkin. Bu bolalar bog'chalari va maktablardan tortib turli uyushmalargacha bo'lgan barcha tashkilotlarga tegishli.
  

Ishlab chiqarish xarajatlari smetasiga nimalar kiradi?

Ishlab chiqarish xarajatlari smetasi iqtisodiy jihatdan bir hil elementlar bo'yicha tuzilgan kompaniya xarajatlarining butun hajmini tavsiflaydi. An'anaga ko'ra, loyiha xarajatlarining ushbu guruhlanishi quyidagicha ko'rinadi:
Ishlab chiqarish xarajatlari smetasiga nimalar kiradi?

• 
  Material. Ularga materiallar, xom ashyo, yarim tayyor mahsulotlar, sotib olingan butlovchi qismlar, turli yordamchi materiallarga sarflangan mablag'lar kiradi. Bunga iqtisodiy ehtiyojlar uchun zarur bo'lgan energiya tashuvchilar va yoqilg'i, shuningdek, boshqa kompaniyalarning ishlab chiqarish xizmatlari kiradi.
  
• 
  Xodimlarning ish haqi. Bu tashkilot xodimlariga to'lanadigan barcha to'lovlarni, shu jumladan kompensatsiya va rag'batlantirish to'lovlarini, shuningdek bonuslarni hisobga oladi.
  
• 
  Majburiy fondlarga badallar. Bu ularning xodimlari uchun ish haqi fondi hajmiga qarab, belgilangan me'yorlarga muvofiq byudjetdan tashqari jamg'armalarga (ijtimoiy va tibbiy sug'urta, pensiya) pul o'tkazishdir.
  
• 
  Amortizatsiya. Ishlab chiqarishning asosiy fondlarini tiklash uchun etarli bo'lgan amortizatsiya ajratmalari miqdoriga teng xarajatlar.
  
• 
  Boshqa xarajatlar.Bunga turli yig'imlar va soliqlar, maxsus fondlarga ajratmalar, mulkni sug'urtalash, xizmat safari va mahsulotni sertifikatlash uchun to'lov, ijara haqi va boshqalar kiradi.
  

Oddiyroq, noishlab chiqarish misolini olaylik: kitob yarmarkasi tashkil qilish. Ushbu variantda smetalarni tayyorlashdagi barcha xarajatlarni ikkita asosiy toifaga bo'lish mumkin:

•