71 Qoramol kasalliklari indd

Касалликнинг келиб чиқиши ва сабаблари.
Касаллик 
сигирларда асосан лактация даврининг биринчи ярмида 
(сут бези зўр бериб ишлайдиган даврда) кўп учрайди ва 
елиннинг кўпинча битта чораги, баъзан икки ва ундан кўп 
чораги шикастланади.
Ҳайвонлар антисанитария шароитларида боқилганда, 
яъни тўшамалар ифлос, намлик юқори, жуда тор молхона-
ларда сақланганда, бутали, харсанг тошлар ҳамда тўнкалар 
кўп бўлган нотекис, ўнқир–чўнқир жойлар - яйловларда ўт-
латилганда елиннинг лат ейиши ва жароҳатланиши натижа-
сида, бундан ташқари нотўғри, чала соғиш, елиннинг совуқ 
уриши ҳамда ҳайвонларни сифатсиз озуқалар билан боқиш 
оқибатида мастит касаллиги келиб чиқади.
Маститларни келиб чиқишига биологик, механик, та-
биат, алементар ва термик омиллар сабаб бўлади. Бундан 
ташқари маститларнинг келиб чиқиши ҳайвоннинг ёшига 
ҳам боғлиқ эканлиги тажрибаларда аниқланган. Масалан:
5 ёшгача 12,1%, 5-10 ёшгача 63,6%, 10 ёш ва ундан юқори ёшда 
24,3% сигирлар касалланиши кузатилган.
Касалликнинг асосий чақирувчилари 26,9% ҳоллар-
да стафилококклар, 25% ҳолда стрептококклар, 28,2% ичак
таёқчаси ва шунингдек, салмонелла, диплококклар, протей, 
коринебактериялар ва замбуруғлар ҳисобланади. 

---

27
Қорамол касалликлари
71–
китоб
Микроорганизмлар елинга асосан 3 хил йўл билан:
1. Галактоген йўл 
– елин сўрғичлари орқали микроор-
ганизмлар асосан ифлос пол ва тўшамалар, сийдик орқали 
тушади.
2. Гематоген йўл 
– кўпинча ишлаб чиқариш амалиёти-
да касаллик туғруқдан кейин юзага келади, яъни нотўғри 
озиқлантириш, ошқозон-ичак касалликлари (гастроэнте-
рит), йўлдошни ушланиб қолиши, метритлар, нитрат, нитрит, 
карбамид кабилар билан заҳарланиши оқибатида.
3. Лимфаген йўл 
– елин тўқималарининг жароҳатлани-
ши ва терисида яралар, жароҳатлар пайдо бўлиши натижа-
сида микроорганизмлар лимфа йўллари орқали ўтади.