Tahlil usuli o‘rganish predmetini bo‘laklarga bo‘lib o‘rganishni nazarda tutadi.
Sintez usuli esa predmetning o‘rganilgan bo‘laklarini birlashtirishni va tahlil natijalarini umumlashtirishni nazarda tutadi. Tahlil tadqiqot boshida amalga oshirilsa, sintez uni yakunlaydi.
Induksiya usuli - xususiy xodisalar xususiyatlaridan olingan fikr bildirishdan (ya’ni asosdan) umumiy xodisalar xususiyatlaridan olingan fikr bildirishni (ya’ni xulosani) keltirib chiqarish usulidir. Bunda xususiy fikr bildirish (asos) haqiqat deb faraz qilinadi
Deduksiya usuli – umumiy fikr bildirishdan (asosdan) hususiy fikr bildirishga (xulosaga) o‘tish usulidir. Bunda umumiy fikr bildirish (asos) haqiqat deb faraz qilinadi.
Analogiya usuli – muayan predmetni o‘rganish natijasida xususiyatlar bo‘yicha olingan bilimlarni analogik predmetga qo‘llash usulidir. Saralab olish usuli – predmet uchun ob’ektning eng muhim bo‘lgan xususiyatlari, qismlari, ularning orasidagi munosabatlarini alohida ajratib olish va boshqa ahamiyatsiz xususiyatlari, qismlari va munosabatlaridan voz kechish usulidir.
Ideallashtirish usuli – muayan predmetni o‘rganish natijasida real hayotda uchramaydigan, etalon yoki ideal sifatida ko‘riladigan modelni yaratish va uning xususiyatlarini real xayotda uchraydigan ob’ekt xususiyatlari bilan taqqoslash usulidir.
Konkretlashtirish usuli – obyekt va predmet to‘g‘risidagi abstrakt, hamda ideallashtirilgan bilimlarni real hayotdagi xodisalar to‘g‘risidagi bilimlar orasidagi tafovutni kamaytirish usulidir.
Tasniflash (klassifikatsiya) usuli – muayan ob’ektlar (elementlar) to‘plamidan muayan tasniflash alomati bo‘yicha tasniflar (klasslar, quyi to‘plamlar) ni tuzish usulidir. Tasniflash alomati – elementning hususiyati yoki tavsifidir. Alomatlar sifatiy va miqdoriy ko‘rinishlarda ifodalanishi mumkin.