7-мавзу. Ташиш жараёнини таъминлашнинг юк-транспорт технологиялари Режа

Қисқаси мультимодал тизимларни ривожлантириш ва бошқарувни такомиллаштир ўлчовлари бўйича улар балан ҳисоблаш техникасин кенг кўламдаги воситаларини қўллаш транспорт хизмат бозорида фақат қуруқликдаги ва денгиз бўйлаб ташишни сиқиб чиқаради, мультимодал ташувчилар ўртасидаги қаттиққўллик билан олиб борилаётган рақобат кейинчалик миллий жабҳаларда консорциумларни яратишда акс эттириладиган транспортларни монополлаштиришга олиб келади.
Шундай тарзда ҳар хил турдаги транспортларнинг ўзаро боғлиқлигини кучайтиришдаги мақбул зарурати замонавий босқичда мультмодал автомобиль-темир йўл тизимлари ва қуруқлик ва денгиз билан денгиз транспортини интеграцияловчи тизимни яратиш орқали амалга оширилади. Ушбу тизимда самарадорликнинг юқори даражаси юкларни етказиб бериш, ташиш ва юклаш ишларини максимал даражада автоматлаштириш жараёнларини бошқариш учун ҳисоблаш техникаси воситаларидан кенг кўламда фойдаланиш ҳисобига таъминлаб берилади. Бунда юкларни «эшикдан эшикгача» етказиб беришга жавобгар ва шунга биноан барча транспорт занжирлари бўйлаб назоратни амалша ошириши натижасида ушбу мультимодал тизимларни белгилаб берувчи фазилатлари бош ташувчи (ташувчи оператор) бўлишига қаралади.
Европа ва Шимолий Америкада мультимодал ташишлар ҳажми сўнгги ўн йил ичида ошиб бормоқда, бироқ секин асталик билан. Қолган мамлакатларда ўсиш даражаси давлатдан давлатгача ўзагриб туради. ЕС давлатларида иқтисодиёт соҳасидаги ютуқлари (ўзаро боғлиқликдаги савдоларни бартараф этишни чеклаш, ишчилар кучини эркин жойлашувчи, шунингдек маблағ, хизматларнинг бориши, солиқ, божхона, бож тўлов тизими, саноат тармоғига устунлик қилувчи қисмида ишлаб чиқаришни стандартлаш, ягона валютани киритиш) мультимодал ташишларни ривожлантиришда ҳам ижобий тарзда тасвирланади. Бунда транспорт ЕСда халқаро транспорт коммуникацияларни яратиш бўйича ташиш усулларининг аниқ бўлган ўзаро боғлиқлигини таъминлаш; юқори тезликда ҳаракатланувчи темир йўлар; бошқарувни компьтерларга улаш; самонавий ва тараққий этган транспорт сиғимларини тадбиқ этган ҳолда дунёда энг яхши натижаларга эга бўлмоқда;
- «ҳаракатланиб борувчи шоссе» қоидаси бўйича фойдаланиладиган бирлаштирилган поездлар билан автотиркама, контейнер, контрейлер, роудрейлерларни қўллаш;
ягона юк ҳужжатини қўллаш – «электрон юк хати», умумий европа транспорт стандартлари, ягона халқаро тарифлар;
мультимодалдан трансмодалга (ягона жадвал бўйича) ва трансмодалдан амодалга (ягона диспетчер назорати остида) ташишларга ўтиш. Масалан, ЕС қабул қилган режаси доирасида трансевропа транспорт тармоқлари сетей (TEN) включает 140 проектов по развитию автомобил йўлларини ривожлантириш бўйича 140 та, темир йўл лойиҳалари бўйича 11 та, мультимодал ташишларни кенгайтириш бўйича 60 га яқин лойиҳаларни ва ички сув йўллари бўйлаб 30 та тадбирларни ўз ичига олади.
Жанубий Америка, Австралия, Осиё, Африканинг кўп темир йўл тармоқлари, гар ҳаракат таркиби, терминал ки маркетинг сиёсати алоқасида бўлса ҳам мультимодал ташишлар бўйича ишлаб чиқилган америка моделини англаб етишга уринишмоқда. Америкалик мутахассислар ўз жойларида ёрдам кўрсатишади, бошқа мамлакат мутахассислари эса малакаларини ошириш, ўрганиш учун Америкага келишади.
Шундай қилиб бутун дунё мамлакатларига интермодал ташишлар Road Railer учун америка ҳаракат таркиби тарқалди. Бутун дунё бўйлаб америка кемаларида контейнерларни ташиш компаниялари Sea Land ва AmericanPresident Lines, кўп жиҳатдан американинг кемаларда ташиш компаниялари томонидан ишлаб чиқилган мультимодал ташишларнинг экспорт моделига ёрдам беради. Бутун дунё бозорини қамраб олиш истагида бўлган тўртта компаниялар мультимодал ташишнинг америка услубини тарқатувчи ўзига хос хиссасини қўшди. Улар қаторида Sea Land, барча контейнер порт «миллионер»ларига хизмат қилувчи (йилига конейнерларга ишлов берувчилар қаторига кирган) ва 80 кема ва 160 мингта контейнерларга эга шуъба корхонасининг CSX компанияси, болалар Marsk Lain компанияси, тайван Evergreen ва япон Mitsui OSKLine компаниялари. Уларнинг барчаси ўз конейнерларини қуруқликда ташиш учун Sea Land компанисининг технологичсини қабул қилди.


Назорат саволлари:

1. 
   Ташиш жараёнини такомиллаштирувчи босқичлар
   
2. 
   Контейнерларда ташиш самарадорлиги
   
3. 
   Мультимодал сервис самарадорлигини ошириб берувчи асосий йўналишлар
   
4. 
   Минибридж тизимини қўллаш
   
5. 
   Мультимодал тизимларни ривожлантириш ва бошқарувни такомиллаштир