7-mavzu. Sanoat korxonalarining daromadi va foydasi


Foydani oshirishning asosiy yo‘llari



Download 71,57 Kb.
bet4/5
Sana17.12.2022
Hajmi71,57 Kb.
#890159
1   2   3   4   5
Bog'liq
7 мавзу

Foydani oshirishning asosiy yo‘llari:

  • ishlab chiqarilayotgan mahsulot miqdorini, sifatini oshirish;

  • ortiqcha asbob-uskunalar va boshqa mulkni sotib yuborish yoki ijaraga berish;

  • moddiy resurslar, ishlab chiqarish quvvatlari va maydonlari, ish kuchi va ish vaqtidan unumlirok foydalanish hisobiga mahsulot tannarxini pasaytirish;

  • ishlab chiqarishni diversifikatsiyaqilish;

  • mahsulot bozorini kengaytirish va h.k.

Rentabellik – xo‘jalik faoliyatining samaradorlik darajasini bildiruvchi Ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, u ma’lum vakt (yil,oy,kvartal) davomida ishlab chiqarish faoliyatining foydaliligi (yoki zararliligini) ko‘rsatadi.
Rentabellik nazariyasida uning bir qancha turlari mavjud bo‘lib, ular jumlasiga quyidagilar kiradi:

  • sotish rentabelligi;

  • asosiy faoliyat rentabelligi;

  • xususiy kapital rentabelligi;

  • asosiy kapital ( fondlar ) rentabelligi;

  • permanent kapital rentabelligi;

  • aylanma kapital rentabelligi;

  • karzga olingan kapital rentabelligi;

  • real asosiy kapital rentabelligi;

  • investirlangan kapital samaradorligi.

1. Sotish rentabelligi deganda, xar bir sotilgan mahsulot summasiga qancha xarajat qilinganlik darajasi tushuniladi.
Demak, bu ko‘rsatkich sotilgan mahsulot qiymati bilan ana shu mahsulotni ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlarni taqqoslash asosida yuzaga keladi. Bunday koeffitsiyent baholash siyosatidagi o‘zgarishlarni va sotilgan mahsulot tannarxini nazorat qilish bo‘yicha korxonaning qobiliyatini tavsiflaydi.
Sotish rentabelligini quyidagi formula orqali ifodalash mumkin
(8)

2.Asosiy faoliyat rentabelligi – ishlab chiqarishning foydaliligi, natijaliligidir. Bu ko‘rsatkich ishlab chiqarish samaradorligini tavsiflaydi va quyidagicha ifodalanadi:


(9)

3. Xususiy kapitalning rentabelligi – korxona (firma), tarmoq xususiy kapitalining foydaliligi va natijaliligidir. U quyidagi formula yordamida aniqlanadi




(10)

Bunday koeffitsiyent xususiy kapitaldan foydalanish darajasini, ya`ni korxona tomonidan xususiy kapitalning o‘rtacha qiymatiga qancha sof foyda olinganligini ko‘rsatadi


4. Asosiy kapital (fondlar) rentabelligi – asosiy fondlar va boshqa oborotdan tashqari aktivlarning foydaliligi. U quyidagicha aniqlanadi.


(11)

5. Permanent kapital rentabelligi – permanent kapitalning foydali­ligi, natijaliligidir. U quyidagi formula yordamida aniqlanadi:



(12)

6. Aylanma kapitalning rentabelligi – aylanma kapitalning foydali­ligi, natijaliligi. U har bir so‘m li aylanma kapitaldan qancha foyda olish mumkinligini ko‘rsatadi. Uni quyidagi formula asosida aniqlash mumkin




(13)

7. Qarzga olingan kapitalning rentabelligi – qarzga olingan kapi­tal­ning foydaliligi, unumliligi. U quyidagicha aniqlanadi


(14)

Bu koeffitsiyent har bir so‘mli qarzga olingan kapital qancha foyda keltirganligini ifodalaydi.


8. Real asosiy kapitalning rentabelligi uning foydaliligini ifodalaydi va har bir so‘m li real asosiy kapital qancha so‘m foyda keltirganligini ko‘rsatadi. U quyidagi formula asosida aniqlanadi:


(15)

9. Investirlangan kapital rentabelligi – investitsiya mablag‘larining natijaliligi, foydaliligi. Bu ko‘rsatkich investitsiya tufayli olingan mablag‘larning qanchalik samara berishini ifodalaydi va quyidagi formula orqali aniqlanadi:



(16)

Rentabellik darajasi ko‘rsatkichining yuqori bo‘lishi korxona (firma) ixtiyoridagi asosiy va aylanma fondlardan oqilona foydalanilayotganini va korxona (firma)ning ma’lum miqdorda foyda (daromad) olayotgan­li­gi­ni ko‘rsatadi.


Rentabellik darajasini ko‘tarish uchun sanoatning barcha tarmoqlari va kor­xonalari sotilgan mahsulot hajmini oshirishga, uni ishlab chiqarish uchun sarflanayotgan xarajatlarni kamaytirishga, ishlab chiqarilgan mah­­sulot sifatini oshirishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirishlari zar­ur.

Download 71,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish