7-mavzu: oliy ta’limning filologik yo‘nalishlarida o‘zbek tili mashg‘ulotlari (2 soat)

Tovushlar sohasidagi qonun. 

Ovozni qisqartirish. Tovushlarning sozlanmagan holatda o'zgarishi (pasayishi) qisqarish 

deyiladi  va  unsiz  unli  tovushlar  kamaytirilgan  unlilar  deyiladi.  Birinchi  urg'u  berilgan 

bo'g'inlarda unstrussiz unli tovushlarning (birinchi darajaning zaif holati) va qolgan unstress 

bo'g'inlardagi unlmagan unlilarning o'rnini (ikkinchi darajali zaif holatlar) ajrating. Ikkinchi 

darajali  kuchsiz  holatga  ega  bo'lgan  tovushlar  birinchi  darajali  zaif  pozitsiyadagi  unli 

tovushlarga qaraganda ko'proq qisqartiriladi. 

Birinchi darajali zaif holatdagi tovushlar: [balandliklar] (miller); [vallar] (ho'kizlar); [b 

ha ha] (muammo) va boshqalar. 

Ikkinchi  darajali  zaif  holatga  ega  bo'lgan  tovushlar:  [parlvos]  (parovoz);  [kargangda] 

(Qarag'anda);  [gap]  (qo'ng'iroq);  [n  "el"  on]  (parda);  [ovoz]  (ovoz),  [ovoz]  (undov)  va 

boshqalar.