7 Mavzu. Marjinalizm ta’limoti va neoklassik iqtisodiy maktablar (4 soat) Reja

 
 XULOSA 
X1X asrning 70-yillaridan boshlab iqtisodiy ta’limotlarda prinsipial yangi yo‘nalish - 
marjinalizm g‘oyalari ustundir, avalgi klassik maktab vakillarining fikrlari keskin tanqidga 
uchradi, chunki amaliy iqtisodiyotda o‘zgarishlar ro‘y berdi. XX asrning boshlarida esa 
neoklassik (ya’ni yangi klassik) g‘oyalari shakllana boshladi, bu marjinalizm g‘oyalari rivojining 
2-bosqichi deb qaralishi mumkin. «Siyosiy iqtisod» dan ancha farq qiluvchi «Ekonomiks» 
tushunchasi kiritiladi va iqtisodiyotga yondoshuv keskin o‘zgardi. 
Neoklassik yo‘nalishning asosiy mafkurachisi A.Marshall hisoblanadi, u «Ekonomiks» 
iborasini birinchi bo‘lib muomalaga kiritdi. Iqtisodiyot faning asosiy vazifasini «insoniyatning 
normal hayot faoliyati to‘g‘risidagi ta’limot» deb baholaydi. 

---

Klassik maktabning prinsipial g‘oyalari himoya qilinadi (erkin baho, raqobat, davlatning 
iqtisodiyotga aralashmasligi va b.), ammo unga marjinalistik qoidalar qo‘llaniladi. Qimmat va 
baho shakllanishi nihoyatda original ravishda ko‘rsatib berilgan, «qaychi tig‘i» effekti muhimdir. 
Talab va taklif chiziqlarining kesishgan joyida baho aniqlanishi, «Marshall hochi» nihoyatda 
katta ahamiyatga ega va hozir bu qoida doimo qo‘llaniladi. 
«Iste’mol ortiqchaligi», mo‘tadil baho, talabning elastikligi, «reprizentativ firma» 
to‘g‘risidagi g‘oyalar fundamental ahamiyatga ega. 
Amerikalik J.B.Klarkning qarashlarida fanning asosiy predmeti «jamiyatning barcha 
daromadlarini turli shakldagi daromadlarga ajratishdan iborat» deb qaraladi. 
Fanni statika va dinamikaga ajratadi, «eng yuqori (chegaraviy) mehnat unumdorligi 
qonuni»ni kiritadi. 
Italiyalik V.Pareto iqtisodiyotda umumiy muvozanat muammolar tadqiqotiga e’tibor beradi. 
Matematik apparatdan unumli foydalanib, «befarqlik egri chizig‘i» ni yaratdi.