7-mavzu: Kosmonavtika va uning boshqa fanlar bilan aloqasi

Mavzu: Kosmonavtika va uning boshqa fanlar bilan aloqasi.



Reja:1. Kosmonavtika va uning boshqa fanlar bilan aloqasi.
2. Uchish paytida kosmik apparatga (KA) ta’sir etuvchi kuchla.
3. Vazinsizlik.Tortishishning markaziy maydoni.



Yangi mavzuning o`quv materialini slaydli taqdimoti
5-ilova
1: Kosmonavtika va uning boshqa fanlar bilan aloqasi.



Kosmonavtika



Kimyo

Astronomiya



Fiziika

Biologiya

Matematika



Kosmonavtika va uning boshqa fanlar bilan aloqasi.

Fizika

Kosmosga uchiriluvchi apparatlarning konstruksiyalarini ishlab chiqish,ularning harakatlarini boshqarish va informatsiya olishda olimlar,injener-texnik xodimlar fizik qonuniyatlarga tayanadi.

Biologiya

Astronomiya

Astronomiya Kosmonavtikani rivojlanishiga kata hissa qo`shadi.Planetalarning, Oyning tabiatini bilmay turib Kosmosni o`rgana olmaymiz.




Kosmonaktika oxirgi yillarda o`nlab biologic eksperimentlarini re-jalashtirdi va amalga oshirdi. Turli kosmek sharoitlarda (vakum,vazinsizlik,radiatsiya) inson organizimidagi o`zgarishlar bo`yicha yuzlab eksperimentlar o`tkazildi va ularning salbiy ta’sirlari haqida insoniyatni ogoh qildi.



Matematika

Kosmonavtika sohasidagi izlanishlarni matematikasiz tasavvur etib bo`lmaydi.Kosmonavtikaga oid tadqiqotlarni hisob-kitoblarsiz amalaga oshirib bol`maydi.



Kosmonavtika kimyoviy bilimlarga ham keng tayanadi.Kosmek texnia,maddalarning turli kimyoviy xossalariga yuqori talablar q`oyadi.

Kimyo

2:Uchish paytida Kosmik apparatga (KA) ta’sir etuvchi kuchlar.

Ikkita istalgan moddiy nuqta bir-birini massalarining ko`paytmasiga to`g`ri va orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional kuch bilan tortadi.




Butun olam tortishish kuchu


Uchish qancha kichik balandlikda (Yer sirtiga nisbatan) ro`y bersa, bu kuch shuncha katta bo`ladi, chunki balandlik kamaygan sayin atmosferaning zichligi ortadi. Bunday kuchaAerodinamik kuch deyiladi.




Aerodinamik kuchlar


Kosmuik fazoda kosmik apparatga kuchsiz bo`lsada, ta’sir etadigan boshqa bir kuchlar elektr va magnit kuchlari deyiladi, ular KA ning to`g`ri chiziqli harakatiga emas, balki og`irlik markazi atrofidagi aylanma harakatgagina ta’sir qiladi.



Elektr va magnit kuchlari

3:Vazinsizlik. Tortishishning markaziy maydoni.

Kosmonavt o`zi o`tirgan o`rindiqqa bosmaydi,qo`yib yuborilgan qalam stol ustiga tushmay muallaq qoladi,chunki larning barchasining tezligi va tezlanishi bir xil bo`ladi.Kema kabinasi ichida pol,ship degan so`zlarning ma'nosi yo`qoladi.Kema ichida vazinsizlik holati ro`y beradi.






Vazinsizlik




Agar KA kosmek fazoda planetalardan juda uzoqda harakatlanayotgan bo`lsa,faqat Quyoshning tortishish kuchini hisobga olish etarli.

Yangi mavzuni mustahkamlash

6-ilova

“Nima uchun” texnologiyasi qoidasi

“Nima uchun” sxemasini tuzish qoidasi bilan tanishadilar.Alohida/kichik guruhlarda muammoni ifodalaydilar. “Nima uchun” so’rog’ini beradilar va chizadilar, shu savolga javob yozadilar. Bu jarayon muammoning dastlabki sababi aniqlashmaguncha davom etadi.