7-мавзу. ИҚтисодий ўсиш ва миллий бойлик иқтисодий ўсишнинг мазмуни, турлари ва кўрсаткичлари 2

Тармоқлараро баланс чизмаси

И Ш Л А Б Ч И Қ А Р И Ш

истеъмолчи тармоқлар

n

пировард истеъмол

Жами: фойда-ланиш бўйича ЯИМ

Х А Р А Ж А Т Л А Р

Ишлаб чиқаруви тармоқлар n 3 2 1

а11

а12

а13

а1n

С1

I1

G1

X1

Y1

а21

а22

а23

а2n

С2

I2

G2

X2

Y2

а31

а32

а33

а3n

I оралиқ қиймат

II

аn1

аn2

аn3

аnn

Сn

In

Gn

Xn

Yn

Қўшилган қиймат

IV

I + II

W1

W2

Wn

P1

P2

Pn

III

Им-порт

М1

М2

Мn

= I + III

Жами: хара-жатлар бўйича ЯИМ

Y1

Y2

Yn

4. Миллий бойлик тушунчаси ва унинг таркибий тузилиши
Миллий бойлик

• инсоният жамияти тараққиёти давомида аждодлар томонидан яратилган ва авлодлар томонидан жамғарилган моддий, номоддий ва интеллектуал ҳамда табиий бойликлардан иборатдир.

Миллий бойликни шартли равишда қуйидаги учта йирик таркибий қисмларга ажратиш мумкин:
1. Моддий-буюмлашган бойлик.
2. Номоддий бойлик.
3. Табиий бойлик.
Миллий бойликнинг инсон меҳнати билан яратилган моддий қисми қиймат шаклига эга бўлиб, таркибий тузилиши бўйича қўйидагиларни ўз ичига олади:
1

• ишлаб чиқариш хусусиятидаги асосий капитал (фондлар);

2

• ноишлаб чиқариш хусусиятидаги асосий капитал (фондлар);

3

• айланма капитал (фондлар);

4

• тугалланмаган ишлаб чиқаришнинг моддий-буюмлашган қисми;

5

• моддий заҳиралар ва эҳтиёжлар;

6

• аҳолининг уй хўжалигида жамғарилган мол-мулк.

Моддий-буюмлашган бойлик ўсишининг асосий омиллари сифатида қуйидагиларни ажратиб кўрсатиш мумкин:
меҳнат унумдорлигининг ўсиши;
ишлаб чиқариш самарадорлигининг ортиши;
миллий даромадда жамғариш нормасининг ортиши.
5. Ўзбекистонда иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларини таъминлаш омиллари ва натижалари
Ўзбекистонда мустақиллик йилларида олиб борилган ислоҳотлар орқали иқтисодиётнинг барқарор ўсиши таъминланди, макроиқтисодий ва молиявий барқарорлик мустаҳкамланди, иқтисодиёт ва унинг айрим соҳалари ўртасидаги мутаносиблик кучайди; бозор механизмининг таркибий қисмлари қарор топди ва унинг инфратузилмалари вужудга келтирилиб, ривожлантирилди.
Мамлакатимизда иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларини таъминланиш мақсадида қуйидаги жараёнларнинг амалга оширилишига катта эътибор қаратилди:
1

• кенг кўламдаги тизимли бозор ислоҳотларини изчил амалга ошириш;

2

• хорижий инвестицияларни жалб қилиш чора-тадбирларини кучайтириш;

3

• иқтисодиётда чуқур таркибий ўзгаришларни амалга ошириш;

4

• ишлаб чиқаришни модернизация қилиш ва янгилаш;

5

• экспортга ихтисослашган янги тармоқ ва корхоналарни барпо этиш;

6

• кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни жадал ривожлантиришга қаратилган, ҳар томонлама пухта ўйланган сиёсатни амалга ошириш.

Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар

Кўрсаткичлар	2007	2008	2009	2010
Ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши	9,5	9,0	8,1	8,5
Саноат маҳсулотнинг ўсиши	12,1	12,7	9,0	8,3
Хизмат кўрсатиш ҳажми	20,6	21,3	12,9	13,4
Қишлоқ хўжалиги	6,1	4,5	5,7	6,8
Савдо соҳаси	21,0	7,2	16,6	14,7
Экспорт умумий ҳажмининг ўсиши	40,7	27,8	2,4	10,8
Давлат бюджетининг бажарилиши	+1,1	+1,5	+0,2	+0,3
Инфляция даражаси	6,8	7,8	7,4	7,3
Иқтисодиёт бўйича ўртача иш ҳакининг ошиши	44,2	40,0	40	32
Аҳоли жон бошига реал даромадларнинг ўсиши	27,0	23,0	26,5	23,5

Тармоқ ва соҳаларнинг ЯИМдаги улуши

Тармоқлар	2000 йил	2010 йил
Саноат	14,2	24
Транспорт ва алоқа	7,7	12,4
Хизматлар	37	49
Қишлоқ хўжалиги	30,1	17,5
Кичик бизнес ва ХТ	31	52,5

Эътиборларингиз учун рахмат!