7 Mavzu: Istemolchi tanlovi nazariyasi

Iste’molchining bitta pitsaga oltita Pepsi almashtirishga ko’ndirish mumkin: bitta pitsa = oltita Pepsi. Aksincha, B nuqtada iste’molchida kam Pepsi va ko’p potsa mavjud. Shu tufayli u och emas ammo juda chanqagan. Bu yerda u bitta Pepsiga bitta pitsa alishtirishga ham tayyor: bitta Pepsi = bitta pitsa. Xullas, befarqlik egri chizig`ining ichki hissiyot orqali qabul qilinishi iste’molchining qoniqib bo’lgan mahsulotlaridan voz kechishiga sababch bo’la oladi. BEFARQLIK EGRI CHIZIG`IIKKI ENG YIRIK NAMUNASI Befarqlik egri chizig`i bizga iste’molchining bir tovarni ikkinchi biriga alishtirmaslik xohishi haqida “ma’lumot beradi”. Bir mahsulot or’nini boshqasi bosa olsa, befarqlik egri chizig`i tanlash osonlashadi, aks holat bo’lsa, aksincha, qiyinlashadi. Buning to’g’riligini ko’rish uchun, bir holni ko’rib chiqamiz.

Mutloq o’rin bosuvchilar: tasavvur qiling, kimdir sizga 10 sentlik tanga bilan nikel bo’lagi to’plamini taklif qildi. Siz ushbu farqli narsalarni qanday baholar edingiz? Odatga ko’ra, siz ikkalasining ham pulga chaqsa bo’ladigan qiymati haqida o’ylar ediniz. Agar shunday bo’lsa, siz to’plamdagi nikel va pulning qanchaligini e’tiborga olmay ikkita nikel bo’lagini bitta o’n sentlik tangaga ayirboshlardingiz. Sizning ushbu nikel va pul orasidagi o’rin bosish qiymatingiz ikkiga bir bo’lar edi. Biz sizning befarqlik egri chizig`iingiz ya’ni nikel va pul o’rtasidagi afzal ko’rish sig`imingizni 5-chizmada aks ettirib beramiz. O’rin bosish qobilyati o’zgarmas bo’lgani sabab, befarqlik egri chizig`ito’g’ri chiziq vazifasini o’taydi. Bu to’g’ri befarqlik egri chizig`i tufayli yuqoridagi ikki Tovar bir-birining o’rnini mukammal bosa oladi.

Mutloq bir-birini to’ldiruvchilar: Tasavur qiling, kimdir sizga oyoq kiyimlar to’plamini tavsiya etdi. Ularning ba’zilari oyog’ingizga mos tushdi, ba’zilari esa yo’q. Siz ularni qanday baholar edingiz? Bu vaziyatda siz, albatta, o’lchami mos kelganlarga e’tibor qaratsiz. Boshqa so’z bilan aytganda, siz faqat tanlab olgan oyoq kiyim-laringiz ustidan “hukm chiqara-rasiz”. Beshta chap va yettita o’ng poy oyoq kiyimidan faqat beshta juftlik olishingiz mumkin.

• Qachonki ikkita tovar xuddi 5 sentlik tanga bilan 10 sentlik tanga kabi bir-birining o’rnini oson egallasa, befarqlik egri chizig’I to’g’ri chiziq bo’ladi (a). Qachonki ikkita mahsulot chap va o’ng oyoq kiyimlari kabi bir-biriga kuchli bog’langan bo’lsa, befarqlik egri chizig’I to’g’ri buchak ostida bo’ladi (b).

• Qachonki ikkita tovar xuddi 5 sentlik tanga bilan 10 sentlik tanga kabi bir-birining o’rnini oson egallasa, befarqlik egri chizig’I to’g’ri chiziq bo’ladi (a). Qachonki ikkita mahsulot chap va o’ng oyoq kiyimlari kabi bir-biriga kuchli bog’langan bo’lsa, befarqlik egri chizig’I to’g’ri buchak ostida bo’ladi (b).
• Agar chap jufti bo’lmasa, itta o’ng oyoq kiyimni olganning foydasi yo’q. biz chap va o’ng oyoq kiyimlarining befarqlik egri chizig`iga qanday mos kelishini 5-b chizmada tasvirlaymiz. Bu yerda 5 ta o’ng va 5 ta chap oyoq kiyimlari 5 ta o’ng va 7 ta chap hamda 5 ta chap va 7 ta o’ng oyoq kiyimlari bilan teng rol o’taydi. Shuning uchun befarqlik egri chizig`ito’g’ri chiziqlardir. To’g’ri chiziqli befarqlik egri chizig`ilar holatiga ko’ra biz ikki xil variant bir-birining o’rnini to’la bosa oladi deyishimiz mumkin. Haqiqiy hayotda, albatta, na mukammal o’rin bosa oladi (nikel va sent pullar kabi) va na mukammal bir-birini to’ldiradi(o’ng va chap oyoq kiyimlari kabi). Odatda, befarqlik egri chizig`iichki xohishdan kelib chiqadi, to’g’ri chiziq kabi bir xil bo’lavermaydi.