Praga strukturalizm maktablari Praga struktural maktabining funksional lingvistika deb atalishiga sabab u tildagi har bir elementning o‘z funksiyasi mavjud, deb hisoblaydi. Ushbu maktab namoyondalari tilning morfologik tuzilishi, sintagmalar, lingvistik nominatsiyalarni jiddiy o‘rgandilar, sintagmatikani alohida nazariya sifatida ilgari surib, gap bo‘laklarini an’anaviy o‘rganuvchi sintaksisga qarama-qarshi qo‘ydilar.
Tilshunoslikning “Ferdinand de Sossyurning lingvistik nazariyasi. tilshunoslikda strukturalizm” bo’limiga oid strukturalizm maktablari haqidagi fikrlardan foydalanib quyidagi venn diagrammasini to’ldiring
3. Mavzuga doir atamalarni toping.
S
G
L
O
S
S
E
M
A
T
I
K
A
D
F
Y
I
T
D
T
D
I
S
T
R
U
B
I
T
S
I
Y
A
P
H
C
A
E
R
J
K
I
I
L
I
Y
Y
Q
R
S
Y
F
A
G
H
S
S
U
Z
U
S
K
K
U
G
T
A
T
V
J
M
R
N
K
H
K
K
O
P
E
N
G
A
G
E
N
M
A
K
T
A
B
I
Q
R
T
U
E
A
R
R
S
Y
A
R
Q
T
F
Y
D
L
L
I
I
U
M
R
S
T
F
H
H
S
F
A
G
Y
H
I
U
I
L
P
R
K
T
D
Y
G
B
J
D
G
Z
H
G
J
G
M
N
I
T
A
M
E
R
I
K
A
M
A
K
T
A
B
I
M
F
G
N
I
L
L
Y
F
H
H
H
N
F
H
E
B
G
F
A
I
V
G
V
I
O
U
G
B
S
U
B
G
N
S
N
F
V
T
L
I
V
L
Z
P
I
H
V
X
J
G
H
O
X
M
D
B
I
D
S
I
I
M
U
J
J
G
E
B
Y
J
R
C
I
F
U
K
F
T
S
N
P
R
A
G
A
M
A
K
T
A
B
I
T
I
Q
D
I
T
G
H
G
G
V
G
A
V
T
U
U
H
K
G
J
A
R
K
I
V
S
I
N
T
A
G
M
A
T
I
K
J
H
N
Z
Y
A
K
I
J
Y
H
T
F
R
G
G
Y
Y
J
H
B
K
R
U
O
A
S
F
R
A
N
Z
B
O
A
S
T
K
G
H
L
F
J
K
J
T
E
K
S
T
R
A
L
I
N
G
V
I
S
T
I
K
A
K
I
I
N
T
R
A
L
I
N
G
V
I
S
T
I
K
A
L
M
K
F
E
R
D
I
N
A
N
D
D
E
S
O
S
S
Y
U
R
A
Glossematika Distributsiya Kopengagen Amerika maktabi Praga maktabi Sintagmatika Ekstralingvistika Intralingvistika Ferdinand de Sossyur 4. Mustahkamlash uchun testlar. 1. Nechanchi asrdan boshlab tilshunoslik fanining predmetini aniqlashda yangi davr boshlandi?
a) XIX asrning birinchi choragida;
b) XX asrda; c) XIX asrning o`rtalarida;
d) XX asrning ikkinchi yarmida.
2. FERDINAND DE SOSSYURning fanda mashxur bo`lgan en yirik asari?
a) “Hind-German tillari qiyosiy grammatikasining kompendiumi”; b) “Samiym ul Arabiya”;
c) “Umumiy tilshunoslik kursi”;
d) “Tilshunos”.
3.Til nima asosida tashkil topadi?
a) nutq;
b) so`z;
c) fikr;
d) g`oya. 4.Til qanday nutq shaklida faoliyat ko`rsatadi?
a) Individual;
b) Erkin;
c) Tekis;
d) Fikrlash asosida.
5.Tilshunoslik fanining haqiqiy ob`ekti nima?
a) nutq;
b) so`z;
c) til; d) g`oya.
6. Strukuralizm atamasi birinchi bo`lib kimning asarida uchraydi?
a) Avgust Shleyxer;
b) X.I.Boasning;
c) Vilgelim fon Gumboldt;
d) Geyman.
7.Til belgi -........?
a) nutq;
b) so`z;
c) semiotik tizim; d) g`oya.
8.Tilning asosiy birliklari?
a) nutq;
b) morfema;
c) fonema;
d) B va C javoblar to`g`ri. 9.Tilni o`rganishda qaysi metod afzalroq?
a) diaxronik;
b) sinxronik;
c) struktural ;
d) to`g`ri javob yo`q.
10.Struktalizimning dastlabki qarashlari nechanchi yilda paydo bo`lgan?
a) 1926-yil;
b) 1930-yil;
c) 1922-yil;
d) 1936-yil;
11. Tilning og`zaki faoliyati –tashqi holatini o`rganadigan fan?
a) metalingvistika;
b) tilshunoslik;
c) lingvistika;
d) to`g`ri javob yo`q.
12. Matn bilan shug`ullanadigan fan?
a) metalingvistika;
b) tilshunoslik;
c) lingvistika;
d) Makrolingvistika.
13. Matnni har tamonla tasvirlashga yo`naltirilgan fan?
a) metalingvistika;
b) deskriptiv lingvistika;
c) lingvistika;
d) makrolingvistika.
14. Kopengagen strukturalizmi asoschisi?
a) Lui Yelmslev;
b) X.I.Boasning;
c) Vilgelim fon Gumboldt;
d) Geyman.
15. Kopengagen strukturalizmi nechanchi asrda tashkil topgan?
a) XIX asrning birinchi choragida;
b) XX asrda 30 yillari boshlarida; c) XIX asrning o`rtalarida;
d) XX asrning ikkinchi yarmida.
16.Umumiy grammatika prinsplari’’ asari muallifi?
a) Lui Yelmslev;
b) X.I.Boasning;
c) Vilgelim fon Gumboldt;
d) Geyman.
17.1921-yilda yozilgan ‘’Til’’ asari muallifi?
a) Lui Yelmslev;
b) E.Spir; c) Vilgelim fon Gumboldt;
d) Geyman.
18.Til birligini tarkibini lingvistik tavsif qilishda qaysi tadqiqot maqul?
a) Metalingvistika;
b) Deskriptiv lingvistika;
c) Lingvistika;
d) Makrolingvistika.
19. mechanchi asrda tilshunoslik fanida keskin burilish bo`ldi?
a) XIX asrning birinchi choragida;
b) XX asrda;
c) XIX asrning o`rtalarida;
d) XX asrning ikkinchi yarmida.
20. Sossyur tilni nimalarga ajratadi?
a) Nutq;
b) Morfema;
c) Til;
