7-mavzu. Ferdinand de sossyurning lingvistik nazariyasi. Tilshunoslikda strukturalizm

7-MAVZU. FERDINAND DE SOSSYURNING
LINGVISTIK NAZARIYASI. TILSHUNOSLIKDA STRUKTURALIZM

1. Mustahkamlash uchun savollar:
1. Nazariya deganda nimani tushunasiz?
2. F.de Sossyurning lingvistk nazariyasi nimadan iborat?
3. Strukturalizm qanday jarayon?
4. Ferdinand de Sossyurning sotsiologik ta`limoti qanday?
5. Til va nutqning farqli jihatlari qanday?
6. Praga strukturalizm maktablari?
7. Amerika strukturalizm maktablari?
8. Kopengagen strukturalizm maktablari?
9. Paradigmatik munosabat deb qanday munosabatga aytiladi?
10. Sossyur til ta’limoti qanday bo’lgan?
11. Struktural lingvistika nima?
12. Strukturalizm yo‘nalishining umumiy xususiyatlari?
13. Lingvistika nima?
14. Ichki lingvistika deb qanday lingvistikaga aytiladi?
15. Tashqi lingvistika nima?
16. Sintagmatik munosabat deb qanday munosabatga aytiladi?
17. Til normasi nima?
18. Til sxemasi nima?
19. Til uzusi nima?
20. Deskriptiv lingvistika qanday soha?
21. Distrubitsiya nima?
22. Glossematika nima?


2. Venn diagrammasi.

Ushbu lingvistik maktab Amerikaning mashhur lingvisti va antropologi Frans Boas (1858-1942) ilmiy qarashlari asosida 1933-1957 yillarda AQShda vujudga keldi. F.Boas Amerika hindularining tasviriy grammatikasiga bag‘ishlangan asarlarida barcha tillarni tasvirlashning yagona tamoyilini inkor qilishga va aniq tilning o‘z mantiqi asosida, tilning “ichidan” induksiya yo‘li bilan o‘rganishga chaqirgan edi. F.Boasning ishini Eduard Sepir (1884-1939) hamda Leonard Blumfild (1887-1949) davom ettirdilar.

Amerika strukturalizm maktablari

Kopengagen strukturalizm maktablari

Sossyur fikricha, insonning nutq faoliyati ko‘p qirrali hodisa bo‘lib, falsafa, psixologiya, fiziologiya, antropologiya, matematika va boshqa fanlar bilan bog‘liq. Sossyur til bilan nutq o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishni e’tirof etsa-da, ularni til lingvistikasi va nutq lingvistikasi tarzida alohida o‘rganishni, bunda tilshunoslik asosan til lingvistikasi bilan shug‘ullanishi, nutq lingvistikasi esa fizika, fiziologiya, psixologiya kabi fanlarda o‘rganilishi kerak, deb hisoblaydi.