7-mavzu. Buyurtmali kalkulyatsiya qilish usuli reja

Buyurtma №	Miqdori		Nomi
To’plangan sarflar
3005-5	50 000					700 000 sh.b.
			Doimiy purkagich
3006-4	40000		Tejali purkagich			500 000 sh.b.
						1 200 000 sh.b.
Tayyor mahsulot uch nomda:
Nomi		Miqdori va bir birlikka sarflanadi xarajatlar			To’plangan sarflar
Statsionar purkagichlar		5 000 dona x 22 sh.b.			110 000 sh.b.
«Lyuks» purkagichlar		115 000 dona x 17 sh.b.			1 955 000 sh.b.
Latun soplalari		10 000 to’plam x 14 sh.b.			140 000 sh.b.
«Yomg’ir» soplasi		5 000 to’plam x 16 sh.b.			80 000 sh.b.
Konnektorlar		100 000 to’plam x 5 sh.b.			500 000 sh.b.
					2 785 000 sh.b.

Quyida kompaniyaning 1- va 2- hisobot yilidagi sarflar byudjeti keltirilgan. Kompaniya ishlab chiqarish ustama sarflarini bevosita qilingan mehnat soati asosida taqsimlaydi. Kompaniyaning dastlabki 11 oylik faoliyati rejalashtirilganiga juda yaqin bo’lgan. 2- yil 31 avgustga qadar bevosita ishlab chiqarishda 367000 soat mehnat qilindi.
Sarflarning yillik byudjeti .
2- yilning yakuni 30 sentyabrda tugaydi (sh.b.)

Asosiy materiallar		3 800 000
Butlovchi materiallar		6 000 000
Bevosita mehnat sarfi (400 000 soat)		4 000 000
Ishlab chiqarish ustama sarflari:
Bilvosita materiallar	190 000
Bilvosita mehnat sarfi	700 000
Nazorat	250 000
Amortizatsiya	950 000
Kommunal xizmatlar	200 000
Sug’urta	10 000
Mulk solig’i	40 000
Boshqalar	60 000	2 400 000
Ishlab chiqarish umumiy xarajatlar		16 200 000

Quyida 2- yilning sentyabridagi operatsiyalar keltiriladi:

1. Barcha asosiy materiallar, butlovchi materiallar va bilvosita materiallar, zahiralar scheti hisobiga o’tkazilgan. Sentyabrda quyidagilar xarid qilingan:

Asosiy materiallar	410 000 sh.b.
Butlovchi materiallar	285 000 sh.b.
Bilvosita materiallar	13 000 sh.b.

2. Jadvalda ombordan asosiy materiallarni, butlovchi materiallarni va bilvosita materiallarni berish to’g’risidagi ma’lumotlar keltirilgan:

Ko’rsatkichlar__Butlovchi_materiallar__Asosiy_materiallar'>Ko’rsatkichlar	Butlovchi materiallar	Asosiy materiallar	Bilvosita materiallar	Jami berilgan materiallar
3005-5	110 000 sh.b.	100 000 sh.b.	--	210 000 sh.b.
3006-4	--	6 000 sh.b.	--	6 000 sh.b.
4001-3	--	181 000 sh.b.	--	181 000 sh.b.
(30 000 b.)
4002-1	--	92 000 sh.b.	--	92 000 sh.b.
(10 000 b.)
4003-5	163 000 sh.b.	--	--	163 000 sh.b.
(50 000 b.)
Bilvosita materiallar	--	--	20 000 sh.b.	20 000 sh.b.
Jami	273 000 sh.b.	379 000 sh.b.	20 000 sh.b.	672 000 sh.b.

3. Sentyabr oyida ish haqiga oid ma’lumotlar:

Ko’rsatkichlar	Soat	Xarajatlar (sh.b.)
3005-5	6 000	62 000
3006-4	2 500	26 000
4001-3	18 000	182 000
4002-1	500	5 000
4003-5	5 000	52 000
Bilvosita xarajatlar	8 000	60 000
Sifat nazorati	--	24 000
Savdo va ma’muriy xarajatlar	--	120 000
Jami		531 000

4. Sentyabr oyida qilingan boshqa ishlab chiqarish sarflari quyidagicha bo’ladi:

Amortizatsiya	62 500 sh.b.
Kom. Xizmat	15 000 sh.b.
Sug’urta	1 000 sh.b.
Mulk solig’i	3 500 sh.b.
Boshqalar	5 000 sh.b.
	87 000 sh.b.

5. Sentyabrda tugallangan buyurtmalar va haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot quyidagicha bo’ldi. (texnik jarayonda brak chiqishi nazarda tutilgan)

Buyurtma №	Miqdori	Nomi
3005-5	48 000 dona	Statsionar purkagich
3006-4	39 000 dona	Tejamli purkagich
4001-3	29 500 to’plam	«Yomg’ir» soplasi
4003-5	49 000 dona	Tovushli purkagich

1. 
   Sentyabr davomida xaridorlarga quyidagi tayyor mahsulotlar jo’natildi:
   

Nomi	Miqdori (dona)
Statsionar purkagichlar	16 000 dona
«Lyuks» purkagichlar	32 000 dona
Tejamli purkagichlar	20 000 dona
Tovushli purkagichlar	22 000 dona
Latun sopla	5 000 to’plam
«Yomg’ir» sopla	10 000 to’plam
Konnektorlar	20 000 to’plam

Talab qilinadi:
1. a) 2 yil 30- sentyabrda tugaydigan bir yilda taqsimlangan yoki taqsimlanmagan ishlab chiqarish ustama sarflarini aniqlang. Ishlab chiqarish ustama sarflari taqsimlanganmi yoki taqsimlanmaganmi – buni ko’rsatishingiz shart.
b) buxgalteriya hisobi nuqtai nazaridan shu taqsimlanmagan yoki taqsimlangan ishlab chiqarish ustama sarflariga nisbatan nima qilish yaxshiroq?
Javobingizni izohlab bering.
2. «Tugallanmagan ishlab chiqarish» schetida 2 yil 30 sentyabrdagi qoldiqni aniqlang.
3. FIFO usulidan foydalanib, «Tayyor mahsulot» schetida 2 yil 30 sentyabrdagi qoldiqni aniqlang.
7- 2. Fabrika qurilishiga uzoq muddatli kontrakt 1-yili noyabr oyida boshlangan edi. Kontrakt 3- yil fevralida tugallanishi kutiladi. Kontraktning smeta qiymati
1 400 000 sh.b. Kontrakt foyda e’tirof etilishi mumkin bo’lgan bosqichda 1- va 2- yil davomida kontrakt qismlari bo’yicha bajarildi va buyurtmachiga navbatdagi bajarilgan ish hajmini topshirish chog’ida bajarilgan ishlar to’g’risida dalolatnoma tuzildi va shu asosda oraliq to’lovlariga schet yozildi. Sizga 2-yil 31-dekabrda tugagan hisobot davri uchun quyidagi axborot taklif qilinadi:

Qurilish maydonidagi ombordan berilgan materiallar	600 000	sh.b.
Omborga qaytarilgan materiallar	50 000
2- yil 31- dekabrda qurilish maydonida qolgan materiallar	20 000
To’langan ish haqi	250 000
To’lanadigan ish haqi	30 000
Subpudratchi sarflari	25 000
Qurilish maydonidagi ombordan berilgan santexnika	100 000
2- yil 31- dekabrda qurilish maydonida qolgan santexnika	60 000
Kontrakt hisobiga o’tkazilgan ustama sarflar	25 000
2- yil 31- dekabrgacha dalolatnoma bilan qabul qilib olingan ishlarning qiymati	1 200 000
2- yil 31- dekabrgacha olingan oraliq to’lovlar	1 000 000
Kontrakt tugallanishida kutilayotgan sarflar	150 000

Talab qilinadi:
1. Bajarilgan ishlarning haqiqiy qiymatini hisoblang.
2. Buyurtmachi bajarilgan ishlar to’g’risidagi dalolatnomani hisobda kanday aks ettirishi mumkinligiga misollar keltiring.
3. Pudratchi 2 yilga kontrakt bo’yicha qanday foydani e’tirof etishi mumkin?
7-3. Korxona buyurtma bo’yicha kalkulyatsiyalash tizimidan foydalanadi, ya’ni buyurtmaga bevosita sarflar mumkin va maqsadga muvofiq bo’lgan hollarda aniqlanadi. Bundan tashqari, ishlab chiqarish ustama sarflari har oyning oxirida buyurtmaga taqsimlanadi, bunda ikki ishlab chiqarish tsexi uchun asosiy ishlab chiqarishda band bo’lgan ishchilarning bir soatlik mehnatiga haqiqiy me’yordan foydalaniladi.
Endigina tugagan oyda korxonada bajarilgan buyurtmalardan biri 150 sonli buyurtma edi
Bu buyurtma bo’yicha quyidagi axborot mavjud:
1. 400 kg U material ombordan mexanika tsexiga berilgan;
2. Mexanika tsexida asosiy ishlab chiqarishda ishchilarning 76 soat mehnati sarflangan va har soatiga 4,5 sh.b. miqdorida ish haqi to’langan, shundan 6 soati ish vaqtidan qo’shimcha vaqtda ishlangan va ularga 50 % miqdorida qo’shimcha haq to’langan.
3. 300 kg X materiali ombordan yig’uv tsexiga berilgan;
4. Yig’uv tsexi 30 kg X materialni omborga qaytargan, chunki buyurtmani bajarish uchun zarur materialdan ortiqcha edi;
5. Yig’uv tsexida asosiy ishlab chiqarishdagi ishchilarning 110 soatlik mehnati sarflangan, tarif stavkasi har soatga 4,0 sh.b.
6. Yig’uv tsexida mahsulotda ba’zi nuqsonlar borligi aniqlangan va kamchiliklarni tugatish uchun mexanika tsexiga qaytarilgan. Mexanika tsexida kamchiliklarni tuzatish uchun 3 soat sarflangan (Mexanika tsexidagi asosiy ishlab chiqarishdagi ishchilarning yuqorida aytilgan 76 soat mehnatiga qo’shimcha). Kamchiliklarni tuzatish mexanika tsexida odatda bajariladigan ishlarning me’yoriy qismi hisoblanadi.
7. Yig’uv tsexida 5 kg X material buzib qo’yildi, ularni tashlab yuborishga to’g’ri keldi. Bunday materiallarning yo’qotilishi rejalashtirilmagan.