7-masala Firma 1-tur mahsulotidan 50 dona, 2-tur mahsulotidan esa 100 dona sotsa, 50 100 daromad qiladi. Agar 1-turdan 80 dona, 2-turdan 90 dona sotsa, 78 ming so‘m daromad qilgan bo‘lar edi. Har bir mahsulotning narxini toping. Yechish

 
9-masala 
30 yil oldin tovuqlar uchun bozor juda raqobatli edi, shundan so‘ng 
Frank Perdue tovuq bozorini o‘zining nomi ostida boshladi. 
a) Nima deb o‘ylaysiz, Perdue tovuqlar uchun brend nom 
yaratganmi? Bundan u nimani ko‘zladi? 
b) Jamiyat tovuqlar brend nomiga erishib nima foyda ko‘rishadi? 
Jamiyat nimani yo‘qotgandi? 
 
10-masala 
Tylenol og‘riq qoldiruvchi ishlab chiqaruvchilari ko‘p reklama 
qilishdi va sodiq xaridorlarga ega bo‘lishdi. Taqqoslaganda “genetic 
acetaminophen”ning ishlab chiqaruvchilar hech qanaqa reklama 

---

76 
qilismadi va ularnig xaridorlari faqat arzon narxlari sababli paydo 
bo‘lgan. Tylenolning chekli xarajati va “genetic acetaminophen” narxi 
bir xil va o‘zgarmasdir. 
a) Tylenol talab diagramma chizig‘i, chekli daromad va chekli 
xarajat chizig‘ini chizing. 
b) Ishlab chiqaruvchi uchun “genetic acetaminophen”ni takrorlang. 
Diagrammalardagi farqlar qanaqa? Qaysi kompaniya yaxshiroq 
baholanadi? 
c) Qaysi kompaniyada miqdor ehtiyotkorlik bilan nazoratda olib 
boriladi? Nimaga? 
 
11-masala 
Iqtisodchi Joel Waldfogel ma’lum qilishicha, erkin bozorlarda ba’zi 
bir mijozlarga barqaror xarajatlar mavjud bo‘lganda xizmat qilishi 
mumkin. Ushbu da’volarni misollar orqali tahlil qilamiz. 
a) Bir monopol firma tomonidan sotiladigan mahsulotni iste’mol 
qilishi mumkin bo‘lgan odamlar bor deb taxmin qilamiz hamda har bir 
inson uchun Q=2-P talabiga ega, shuning uchun ushbu mahsulotga 
bo‘lgan umumiy talab Q=Nq=2N-NP yoki P=2-Q/N dir. Ushbu bozor 
talabining egri chiziq diagrammasini chizing. 
b) Ushbu bozor talabi uchun chekli daromad MR=2-2Q/N deb 
hisoblanadi. Ushbu chekli daromad egri chizig‘ini chizing. 
c) Savollarni oddiy tushunish uchun ushbu mahsulotni ishlab 
chiqarishning cheklangan qiymati nolga teng deb hisoblang. Foyda 
kelishi uchun monopolist qancha miqdorda ishlab chiqaradi? U qanday 
narxni oladi? Ushbu narxni grafikda ko‘rsating. 
d) Bu qat’iy xarajatlarga e’tibor bermaslik, daromadni hisoblab 
chiqish, istemol profitsiti va ushbu daromadni maksimal narxda 
profitsidni hisoblang. (Bu N funksiya bo‘ladi) Ushbu mahsulotni ishlab 
chiqarishdan oldin firma tatqiqod va rivojlantirish harajatlarini 3 000 
000 $ ga teng bo‘lgan to‘lovlarni to‘lashi kerak. Qor maksimizatsiya 
qiluvchi firma ushbu mahsulotni ishlab chiqarishni tanlamasdan oldin N 
qanchalik katta bo‘lishi kerak? Naqd pulni to‘lashni ijtimoiy jihatdan 
samaraliroq qilishdan avval N qanchalik katta bo‘lishi kerak? 
f) Ushbu misolda Waldfogelni erkin bozorlarning samarasizligi 
haqidagi dalillari bilan qanday bog‘liqlikni ko‘rishimiz mumkin.