|
7-Ma’ruza.Virtual reallik (VR): asosiy tushunchalar, tamoyillar va tizimlar. Virtual reallik qurilmalari va komponetlari
Reja:
Virtual reallik (VR): asosiy tushunchalar
Virtual reallik yechimlari qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan sohalar
Virtual rеallikka asoslangan ta’limiy rеsurslar
Germaniyada ishlab chiqarilgan virtual reallik loyihalari
Bilan tadqiqotchilar Evropa kosmik agentligi yilda Darmshtadt, Germaniya, a bilan jihozlangan VR naushnik va harakatni boshqarish moslamalari, kosmonavtlar kelajakda oyning yashash joyi ichidagi olovni o'chirishga o'rgatish uchun qanday qilib virtual haqiqatdan foydalanishi mumkinligini namoyish etdi
Virtual reallik (VR) a taqlid qilingan real hayotga o'xshash yoki umuman boshqacha bo'lishi mumkin bo'lgan tajriba. Virtual haqiqatning qo'llanilishi o'yin-kulgini o'z ichiga oladi (masalan, video O'yinlar ) va ta'lim (masalan, tibbiy yoki harbiy tayyorgarlik). VR uslubidagi texnologiyaning boshqa o'ziga xos turlari kiradi kengaytirilgan haqiqat va aralash haqiqat, ba'zan deb nomlanadi kengaytirilgan haqiqat yoki XR.
Ikkala VR turini ajratish mumkin; immersiv VR va matnli tarmoqqa ulangan VR ("Kiberfazo" nomi bilan ham tanilgan). Immersive VR sizning boshingizni siljitganda, sizning ko'rinishingizni o'zgartiradi. Ikkala VR ham o'qitish uchun mos bo'lgan bo'lsa-da, masofaviy o'qitish uchun kibermoniyaga ustunlik beriladi. Ba'zi hollarda, bu ikki tur bir-biriga iltifotli. Ushbu sahifada asosan immersiv VR-ga e'tibor qaratiladi.
Hozirgi vaqtda standart virtual haqiqat tizimlari ham foydalanadi virtual haqiqat minigarnituralari yoki virtual muhitda foydalanuvchining jismoniy mavjudligini simulyatsiya qiladigan real tasvirlar, tovushlar va boshqa hissiyotlarni yaratish uchun ko'p proektsiyali muhit. Virtual haqiqat uskunalarini ishlatadigan odam sun'iy dunyoni tomosha qilish, u erda harakat qilish va virtual xususiyatlar yoki narsalar bilan o'zaro aloqada bo'lishga qodir. Effekt odatda a dan tashkil topgan VR minigarnituralar tomonidan yaratiladi boshga o'rnatilgan displey ko'z oldida kichik ekran bilan, lekin bir nechta katta ekranli maxsus mo'ljallangan xonalar orqali ham yaratilishi mumkin. Virtual haqiqat odatda o'z ichiga oladi eshitish va video mulohaza, shuningdek, boshqa turdagi sezgir va majburiy teskari aloqa turlariga imkon berishi mumkin haptik texnologiya.
Amerikalik investor va startaplar asoschisi Jorj Bill Huffingon Post nashrida virtual reallik sohasini AQShda shiddat bilan rivojlanayotgan sohalar qatoriga qo‘shgan. Umuman olganda uning fikriga qo‘shilmaslikning iloji yo‘q, sababi virtual reallik innovatsiyalari qay darajada kuchli ta’sirga egaligiga o‘zimiz guvoh bo‘lib turibmiz. Hatto Toshkentning ba’zi istirohat parklarida VR garnituralar attraksionlarning biriga aylanganini ko‘rishimiz mumkin.
Ushbu texnologiya bundan bir necha yil ilgari paydo bo‘lgan. 2012 yilda Kickstarter platformasida Oculus startapi virtual reallik garniturasini ishlab chiqarish uchun mablag‘ yig‘ishni boshlab yubordi. Loyihaga zarur 250 ming dollar to‘rt soat ichida yig‘ildi. Shundan keyin kompaniya bir qator ko‘rgazmalarda ishtirok etdi, loyihani ko‘plab kompyuter sanoati vakillari qo‘llab-quvvatladilar. Oradan uch yil o‘tib, 2015 yilning yanvar oyida ilk virtual reallik garniturasi Oculus Rift CV1 sotuvga chiqariladi. Qizig‘i shundaki, ushbu garnituralarning barcha partiyalari 14 daqiqada sotib yuboriladi. Bu esa virtual reallik innovatsiyalariga naqadar kuchli talab mavjud bo‘lganini isbotladi. Shundan keyin bunday loyihalarga millionlab dollar sarmoya ajratiladi, ko‘plab texnologik gigantlar uni ishlab chiqarish bilan qiziqib qoladilar.
Virtual reallik yechimlari qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan sohalar:
Kompyuter va mobil o‘yinlar
Kino
Sport translatsiyalari va shoular
Ijtimoiy tarmoqlar
Ta’lim
Tibbiyot
Savdo va ko‘chmas mulk
Sanoatning turli tarmoqlari
Albatta, boshqa sohalar ham istisno emas, ularning safi vaqt o‘tgan sari kengayib boraveradi.
SonyPlaystation VR, HTC Vive va Valve gadjetlari hozirda Oculus Rift garniturasining kompyuter o‘yinlari sohasidagi eng asosiy raqiblari hisoblanadi.Ularning orasida HTC Vive boshqa garnituralarga qaraganda ancha qimmatroq narxda sotiladi. Mazkur sohada virtual reallik imkoniyatlaridan keng foydalanish mumkin. Ayni paytda ushbu segmentni ommalashtirish maqsadida HTC Xitoyda o‘nlab VR kafelarni ishga tushirmoqda.
Virtual reallik formatida ishlangan filmlarning bozori hozirda 44 mlrd dollarga teng va bu son kundan-kunga ortaveradi. Mutaxassislarning fikricha, kelajakda virtual reallik tufayli kinoteatrlar butunlay yo‘q bo‘lib ketadi. Odamlar garniturani boshiga taqqan holda uyidan turib istalgan yangi filmni tomosha qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Google 2016 yilda hatto birinchi virtual musiqiy konsertni ham tashkil qilishga ulgurdi. Xuddi shunday sport sohasida ham barcha musobaqalarni virtual tarzda translatsiya qilish mumkin bo‘ladi, ya’ni odamlar barcha turnirlarni uydan turib bevosita VR shlem orqali kuzatadilar. AQSh basketbol ligasining 2016 yildagi ba’zi o‘yinlari virtual reallik rejimida ham efirga uzatildi.
Shuningdek, virtual reallik innovatsiyalaridan tibbiyot va ta’lim yo‘nalishlarida ham samarali foydalansa bo‘ladi. Prognozlarga qaraganda, virtual reallikka mo‘ljallangan tibbiyot uskunalari bozorining hajmi 2025 yilga borib 5,1 mlrd dollarga teng bo‘larkan. Bunday qurilmalar bemorni masofadan turib davolash, tekshirish, tashxis qo‘yishga yordam beradi. Shu bilan birga o‘ta murakkab jarrohlik amaliyotlari o‘tkazishga zamin yaratadi. Ta’limda ushbu innovatsiyalardan aniq va tabiiy fanlar yo‘nalishlarida foydalanish mumkin.
Ko‘chmas mulk va savdo sohalarida esa virtual reallik iste’molchilarga katta qulayliklar yaratadi. Masalan,uy sotib olmoqchi bo‘lgan xaridorlar biror uyni borib ko‘rish o‘rniga virtual reallik shlemi orqali uni ko‘zdan kechirishlari mumkin bo‘ladi. Hozirda aynan mana shunday texnologiya ustida ishlayotgan Tayvanning iStaging startapi jami 5 mln dollar investitsiya jalb qilgan.
Sanoat va ishlab chiqarish sohalarida virtual reallik loyihalashtirish, tadqiqot va trening maqsadlari uchun xizmat qilishi mumkin. SDK Lab, IrisVR, Inreal Technologies kabi startaplar hozirda neft va gaz, arxitektura va dizayn sohasi vakillari uchun virtual reallik asosidagi turli yechimlarni ishlab chiqmoqda.
Virtual reallik texnologiyalari turmushning turli jabhalariga shiddat bilan kirib kelmoqda. Hozircha barcha uning faqat ijobiy tomonlarini ko‘rmoqda. Mazkur innovatsiya ilm-fandagi o‘ta ahamiyatli yangilik bo‘lganiga hech kim shubha bildirmayapti.
Do'stlaringiz bilan baham: |
