7-ma’ruza. Sabzavot yig’ishtirishda texnik tizimlar. Reja

Kartoshka yig’gich kombaynlari 
kartoshkali qatorlarni kovlaydi, tuganaklarni tuproq 
va chiqindilardan ajratadi, kesaklarni maydalaydi, tuganaklarni poyasidan, begona o’t 
qoldiqlari, toshlardan va kesaklardan ajratadi, tuganaklarni bunkerga yig’adi yoki transport 
vositasiga yuklaydi.
Kombaynlar quyidagi agrotexnik talablarga javob berishi kerak: tuganaklar 
isrofgarchiligi ko’pi bilan 5%, yig’ilgan kartoshkaning tozaligi kamida 80%, tuganaklarni 
zaxalanishi yer yuzasidan terishda ko’pi bilan 5% va kovlashda 10% oshmasligi kerak.
Kartoshka yetishtiriladigan mintaqalarning tuproq-iqlim sharoiti, dalaning o’lchami va 
shakli va boshqa omillarni hisobga olgan holda turli kombaynlardan foydalaniladi.
Kombaynlar bir-to’rt qatorli, tirkama, yarim tirkami va o’ziyurar turlarga bo’lingan 
bo’lib, yarim tirkama turi ko’p tarqalgan. 
Yarim tirkama kombaynning (2.35-rasm) ish jarayoni quyidagidan iborat. Kombayn 
ishlaganda lemex 15, disklar 2 va shneklar 3 tuganakli qatlamni kovlaydi, yumshatadi va 
prutokli elevator 4 ga uzatadi, bu jarayonda tuproq va o’simliklarning mayda chiqindilari 
elanadi.

---

SHneklar 5 va 6 saralash jarayonini tezlashtiradi, shu bilan birga ular aralashmani kasak 
ajratgichli elevator tomon suradi. Tuganakli aralashma elevatordan transporter 7 tushadi 
va poya va barglardan ajratiladi.
Elevator 8, transporter 12va 14 larda tuganaklar tosh va chiqindilardan tozalanadi va 
chiqindilar esa shnek 11 orqali dalaga sochib ketiladi. Tozalangan tuganaklar qoshiqli 14
va yuklovchi 10 transportyerlar yordamida bunker 8 ga uzatiladi. 
 
10.4-rasm. KPK-3 kartoshkayig’gich kombaynning tuzilishi va ish jarayoni: 
1-tayanch g’ildirak; 2-disklar;3,5,6,11-shneklar; 4,8-eleva-torlar; 7-prutokli trans-
porter; 9- bunker; 10,12-yuklovchi va chang transporteri; 13-yo’naltirgich; 14-qoshiqli 
transporter; 15-lemexlar 
 
Kartoshkalarni yig’ishtirib olishda rotorli (KTN-1A), elevatorli (KST-1,4 va KTN-2V)
va o’ziyurar KSK-4-1 kartoshka kovlagichlar hamda KKU-2A va KPK-3 kombaynlaridan 
foydalaniladi.