7-ma’ruza O`zbekistonda quyosh energiyasining salohiyati va undan foydalanish imkoniyatlari reja



Download 82,75 Kb.
bet1/2
Sana18.04.2022
Hajmi82,75 Kb.
#561079
  1   2
Bog'liq
QEF-7-ma'ruza


7-ma’ruza
O`ZBEKISTONDA QUYOSH ENERGIYASINING SALOHIYATI VA UNDAN FOYDALANISH IMKONIYATLARI
Reja:
1. O`zbekistonda quyosh energiyasining salohiyati.
2.O`zbekiston hududining yillik va oylik radiatsiya rejimi haqida ma’lumotlar. 3.O`zbekiston iqlimi.
4.Quyoshning gorizontga nisbatan turish balandligini aniqlash.
Tayanch iboralar: quyosh energiyasining yalpi salohiyati, quyosh energiyasining texnik salohiyati, radiatsiya rejimi, quyoshning balandligi, atmosferaning tiniqlik koeffitsiyenti.
O‘zbekistonda quyosh energiyasining yalpi salohiyati 51 mlrd. t.n.e. (tonna neft ekvivalenti) atrofida ekanligi aniqlangan. Bu energiya turining texnik salohiyati (yalpi salohiyatning mavjud texnologiyalarni qo`llagan holda foydalanish mumkin bo‘lgan qismi) 177 mln. t.n.e. ni tashkil etadi. Respublikaning turli mintaqalarida Quyosh yil davomida 2500 dan to 3100 soatgacha nur sochib turadi va har bir kv.m. sirtga 5400 MJ dan 7600 MJ gacha ekologik toza energiya tushadi. Quyosh mamlakatimiz hududini yoz kunlari o`rtacha 11 soatgacha va qish kunlari esa 4 soatgacha ravshan yoritib turadi. O‘zbekistonda quyosh energiyasining katta salohiyati ekologik toza va “yashil” iqtisodiyotni rivojlantirishga jiddiy turtki berishi muqarrar. Mamlakatimiz mintaqalarida quyosh energiyasining salohiyati 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval
O`zbekiston mintaqalarida quyosh energiyasining salohiyati

Viloyatlar

mln.t.n.e.

Viloyatlar

mln.t.n.e.

Andijon

129

Navoiy

14388

Buxoro

4747

Samarqand

1703

Farg`ona

215

Sirdaryo

327

Jizzax

2090

Surxondaryo

2554

Qashqadaryo

3027

Toshkent

1462

Xorazm

542

Qoraqalpog`iston

19548

Namangan

241

Jami

50973


2-jadval
O`zbekiston Respublikasining ayrim mintaqalarida quyosh energiyasining yillik resurs ko`rsatkichlari



Mintaqalar



Quyosh nur sochib turuvchi soatlar soni

1 m2 gorizontal sirtga tushuvchi energiya, MJ/m2

Respublikaning shimoli (Qoraqalpog`iston Respublikasi, Xorazm viloyati va Navoiy viloyatining shimoli)

2900-3000

6840-7560

Respublikaning janubi (Qoshqadaryo va Surxondaryo viloyatlari)

2950-3050

6840-7056

Farg`ona vodiysi (Farg`ona, Andijon va Namangan viloyatlari)

2650-2700

5400-5580

Zarafshon vohasi (Samarqand, Jizzax, Buxoro viloyatlari va Navoiy viloyatining janubi)

2930-3000

6876-7128

Quyosh issiqlik va energetik qurilmalarining samarali ishlashi u o‘rnatilgan hududga tushayotgan quyosh radiatsiyasining miqdori bilan birga klimatik va meteorologik omillarga (havoning temperaturasi, namligi, shamolning tezligi va h.k.) ham bog‘liq bo‘ladi. Quyosh qurilmalarini loyihalash va barpo etishda bu omillarni e’tiborga olish muhimdir. Shuni inobatga olib O‘zbekiston iqlimiga tegishli umumiy ma’lumotlarga qisqacha to‘xtalib o‘tamiz.
O‘zbekiston hududi 448,9 ming kv.km maydonni egallaydi. U Yer sharining 37011' va 45031' shimoliy geografik kengliklari hamda 56000' va 73010' sharqiy uzoqliklari orasida joylashgan bo‘lib, shimol va janubdagi eng chekka nuqtalari orasidagi masofa 925 km ga, eng chekka g‘arbiy va sharqiy nuqtalari orasidagi masofa 1400 km ga teng. Mamlakatimizning turli mintaqalarida quyosh energiyasining yillik resurs ko`rsatkichlari 1-3 jadvalda keltirilgan.
O‘zbekistonning, xususan Toshkent shahrining radiatsiya sharoiti yetarlicha to‘liq o‘rganilgan. Toshkentda yil davomida deyarli 2900 soat quyosh charaqlab nur sochib turadi. Bu yerda quyosh radiatsiyasi yig‘indi oqimining o‘rtacha 3/4 qismi to‘g‘ri va 1/4 qismi tarqoq radiatsiya hissasiga to‘g‘ri keladi. Yer sirtiga yo‘nalgan quyosh radiatsiyasining sutka davomida o‘zgarishiga atmosferaning tiniqlik darajasi sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. O‘zbekiston hududida atmosfera tiniqligi keng chegarada o‘zgarib turadi. U yog‘ingarchiliklardan keyingi paytlarda yuqori qiymatga ega bo‘ladi. Tiniqlikning o‘zgarishiga ko‘pincha tez-tez ro‘y berib turuvchi chang ko‘tarilishlari ham sabab bo‘ladi, ayniqsa kuchli shamollar paytida havodagi chang-g‘ubor miqdori ko‘payib atmosfera xiralashadi. Kuchsiz shamollar ta’sirida ham katta miqdordagi chang-g‘ubor atmosfera havosiga qo‘shilib qolishi mumkin.
Atmosferaning o‘rtacha tiniqligi sharoitida tarqoq radiatsiyaning eng katta qiymati mart-aprel oylarida qayd etilgan bo‘lib, uning qiymati tekis hududlarda 0 ,24–0,28 MVt/m2 ni va tog‘lardagi meteorologik stansiyalarda 0,35–0,42 MVt/m2 ni tashkil etadi. Masalan, bulutsiz kunlarda to‘g‘ri va tarqoq radiatsiyaning sutkalik maksimal va minimal yig‘indisi 1,5–2 marta, yig‘indi radiatsiyaniki esa 1,2–1,6 marta farqlanadi.
Quyoshning nur sochish davomiyligi oydan oyga ancha tekis o‘zgaradi: qishdan yozga uzayib, yozdan qishga qisqarib boradi. Quyoshning nur sochish davomiyligi qishning 3 oyida bulutli kunlarning ko‘pligi sababli ehtimol tutilgan miqdorining yarmidan ham kam bo‘ladi. Qolgan 9 oyda (martdan noyabrgacha) esa ehtimol tutilgan miqdorining yarmidan ancha ko‘p va hatto iyul oyida 94–96 %ga yetadi.

Download 82,75 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish