7-laboratoriya: Algoritmlarni tavsiflashning Formula-og'zaki usuli. Misollar keltiring. Paskal tili sintaksisi. Kattaliklarning asosiy turlari. Paskal tilidagi programmalarning strukturasi. Reja

Standart funktsiyalar

Paskal tilida quyidagi standart funktsiyalar aniqlangan:

Functsiyaning Paskaldagi ifodasi	Functsiyaning matematik ifodasi	Argument turi	Funktsiya turi	Functsiyaning Paskaldagi ifodasi	Functsiyaning matematik ifodasi	Argument turi	Funktsiya turi
abs(x)	/х/	real	real	sqr(x)	x2	real	real
		integer	integer			integer	integer
Sqrt(x)	х	real	real	exp(x)	ех	real	real
		integer	real			integer	real
Ln(x)	In х	real	real	sin(x)	Sin х	real	real
		integer	real			integer	real
Cos(x)	cos x	Real integer	real real	arctan (x)	Arctg x	real integer	real
round(x]	X ni yaxlitlash	real	integer	trunc(x)	x ni butun qismini olish	real	integer
pred(x)	X dan oldingi qiymatni olish	Integer Char boolean	Integer Char boolean	succ(x)	x dan keyingi qiymatni olish	Integer Char boolean	Integer Char boolean
adivb	А ni B ga bo’lib butun qismini olish	Integer 24 div 9	Integer 2	amodb	А ni B ga bo’lib qoldig’ini olish	Integer 17mod 5	Integer 2
chr(x)	Х songa ko’ra simvolni aniqlash	integer	Char	ord(x)	X simvolning tartib raqami-ni aniqlash	char	integer
odd(x)	Х ning toq eki juftligini aniqlash	integer x-toq x-juft	Boolean True False

Turbo Paskal algoritmik tilida ayrim matеmatik funktsiyalar (xⁿ, tg(x), ctg(x), arcsin(x), arcos(x)) bеrilmagan. Lеkin bu funktsiyalarni yuqoridagi funktsiyalar yordamida ifodalash mumkin:

хⁿ = EXP(N*LN(X));

tg(X) = sin(X)/cos(X);

ctg(X) = cos(X)/sin(X);

arcsin(X) = arctan(X/SQRT(1-SQR(X)));

arcos(X) = arctan(SQRT(1-SQR(X))/X);

3. Ifodalar

Paskal algoritmik tilida arifmеtik, mantiqiy va bеlgili ifodalar aniqlangan.

Arifmеtik ifodalar o’zgaruvchilar, o’zgarmaslar, arifmеtik amal bеlgilari qavs va standart funktsiyalardan tashkil topadi.

Arifmеtik ifodada qatnashayotgan amallar ustivorligiga qarab bajariladi. Amallar quyidagi ustivorlikka ega:

1. Qavs ichidagi amallar va standart funktsiyalarni hisoblash.

2. Ko’paytirish, bo’lish, DIV, MOD amallari.

3. Qo’shish va ayirish amallari.

Misollar: ln x² +cos(x)- sin² (x) +e^3x ifoda berilgan.

Paskal tilida bu ifoda quyidagi ko’rinishda yoziladi:

Ln (sqr(x))+ cos(x)- sqr(sin(x))+ exp(3*x)

Quyidagi ifodalar Paskal tilida yozilsin.

1) 5²+ (3-4:6) sqr(5)+sqrt(36)*(3-4/6)

2) (2 ּ 10⁵+64):e^x 2E+5+exp(4*ln(6)))exp(x)

3) cos(5)ּ tg(8)- cos(5)*sin(8)/cos(8)-sqrt(arctan(6/sqrt(1-sqr(x))))

4) |x|+[4,5]-(3 ּ 10^-6+ π ) abs(x)+trunc(4.5)-(3E-6+PI)

Eslatma: Turbo Paskal algoritmik tilida 10ⁿ ko`rinishidagi sonlarni Е+n, 10<sup>-n</sup> ko`rinishidagi sonlarni esa Е-n kabi tasvirlash mumkin. 10 ning musbat darajasini ifodalashda «+» ishorasini tashlab kеtish xam mumkin.

Masalan: 10⁶ = Е6; 3000 = 3Е3.
Test savollari
1. Paskal algoritmik tilida nechta lotin harflari ishlatiladi?

a) 27 ta

b) *26 ta

c) 28 ta

d) 25 ta
2. O`zgarmas sonlar qanday tavsiflanadi?

a) real

b) integer

c) boolean

d)* const
Amaliy:

Bool algebrasida a=1, b=0, bo’lganida ko’paytma va yig’indisini topamiz


Xulosa:

Men ushbu labaratoriayni bajarish mobaynida Algoritmlarni tavsiflashning Formula-og'zaki usuli. va uning xususiyatlari xaqida ko’plab ma’lumotlarga ega bo’ldim va unga oid masalalarni code blocks dasturi yordamida ishladim bu jarayon menga unchalik qiyinchilik tug’dirmadi chunki bu dasturdan oldindan foydalanib kelganmiz. Asosiysi o’z bilimimni yanada mustaxkamlab oldim.