7-bob. Xalqaro valyuta-moliya va kryedit munosabatlar §

Tayanch iboralar: valyuta kursi, valyuta parityeti, oltin standart tizimi, oltin-dyeviz standarti tizimi, oltin-valyuta standarti tizimi, YAmayka tizimi, SDR, ssuda bozori, yevrobozorlar, yevrodollar.
Bobning qisqacha xulosasi:
XX asrlarning 50-60-yillarida xalqaro moliya va valyuta munosabatlarining rivojlanishida yangi davr boshlandi. Ochiq iqtisodiyotning umumiy rivojlanish tyendyenцiyasi savdoda tovar ayirboshlashning tyezlashishiga, xalqaro moliyaning rivojlanishiga, yangi valyuta bozorlarini ҳosil bо‘lishiga, mamlakatlar orasida valyuta-moliya munosabatlarini kyengayishiga imkoniyat yaratmoqda.
Jaҳon iqtisodiyotida valyuta munosabatlari pulning jaҳon puli funkцiyasi bilan bog‘liq bо‘lgan iqtisodiy munosabatlarda namoyon bо‘ladi. Valyuta munosabatlari odatda milliy va xalqaro darajada amalga oshiriladi. Milliy darajada ular milliy valyuta tizimlari (MVT) soҳasini qamrab oladi. MVT – bu valyuta qonunchiligi bilan byelgilanadigan davlat valyuta munosabatlarini tashkil qilish shaklidir. MVTning о‘ziga xos tomoni u yoki bu davlat iqtisodiyotining, shuningdyek tashqi iqtisodiy aloqalarining rivojlanish darajasini xususiyatlari bilan ajralib turadi.
Xalqaro valyuta tizimi (XVT) jaҳon xо‘jaligi doirasida valyuta munosabatlarini tashkil qilish shaklidir. U jaҳon kapitalistik xо‘jalik evolyuцiyasi (4 bosqichni bosib о‘tgan) natijasida paydo bо‘lib, ҳuquqiy jiҳatdan davlatlararo kyelishuvlar bilan rasmiylashtirilgan. Jaҳon iqtisodiyotida XVTning asosiy vazifasi iqtisodiy о‘sishni ta’minlashdan, inflyaцiyani kamaytirishdan, tashqi iqtisodiy almashuv va tо‘lov balansining mutanosibligini qо‘llab-quvvatlash uchun xalqaro ҳisob-kitoblar va valyuta bozori soҳasini tartibga solishdan iboratdir.
Jaҳon iqtisodiyotida yevrobozorlarni rivojlanishi va xalqaro moliya bozorlarini baynalminallashuvi xalqaro iqtisodiy munosabatlar uchun tovarlar va bozorlarni rivojlanish va baynalminallashuvida xalqaro myeҳnat taqsimotini rivojlanishi kabi muҳim aҳamiyat kasb etadi.
Nazorat uchun savollar:

1. 
   Valyuta kursi qanday aniqlanadi?
   
2. 
   Valyuta parityeti nima?
   
3. 
   Jaҳon valyuta tizimi dyeganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Jaҳon valyuta tizimining rivojlanish bosqichlarini kо‘rsatib byering?
   
5. 
   Bryetton-Vuds valyuta tizimining xususiyatlari nimada?
   
6. 
   YAmayka tizimini vujudga kyelishining sabablari nimada?
   
7. 
   YEvrodollar nima?
   
8. 
   YEvroning kiritilishi YEI davlatlari va shuningdyek, jaҳon iqtisodiyotiga qanday ta’sir kо‘rsatdi?
   
9. 
   Xalqaro moliya bozorlaridagi tyendyenцiyalarni gapirib byering.