|
Intellektual tarmoq.
An’anaviy telefon xizmatidan (POTS- Plain Old
Telephons Service) tashqari qo‘shimcha xizmatlar, intellektual tarmoq xizmatlari,
kompyuter va IP- telefoniya (intellektual perferiya-telefoniya) xizmatlari, WEB-
kontakt – markaz va boshqa yangi xizmatlar bor. Qo‘shimcha xizmatlar stantsiya
darajasida beriladi. Bularga qisqa raqam terish, termasdan ulanish, chiqish
aloqasini man etish.kiruvchi chaqiriqni boshqa adresga adreslash, chaqiriqni
kutishga qo‘yish, so‘zlashuv vaqtida aloqa olmoq, avtomatik uyg‘otish va x.k.
1980 yilda AQShda bitta LTS chegarasidan birinchi xizmat kiritilgan. Bu
xizmat servis telefon kartasi bo‘yicha aloqa- tarmoq ma’lumotlar bazasini
ishlatishga asoslanadi. Tezda abonentlarning ishbilarmon sektorlari uchun
ko‘pgina xizmatlar paydo bo‘ldi. Uning nomi shaxarlararo telefon aloqa
kiruvchi xizmatlar INWATS (Inward Wide Area Telecommunications Service)
ataldi. U ko‘pincha yangi funktsional imkoniyatlarga ega hisoblanadi.
Tarmoq ma’lumotlar bazasi ma’lumotlarni saqlash vositasi bo‘limida
to‘xtadi. Uni funktsiyasiga faqatgina ATS dan tushgan so‘rovga javob berish
bo‘lmay, balki ATS ga chaqiriqda qanday xizmat ko‘rsatishni ko‘rsatuvchi
buyruq uzatish ham kiradi. Shunday qilib, xizmatlarni boshqarish tuguni SCP
(Service Control Point) nomi paydo bo‘ldi. SCP bilan hamkorlik qiluvchi
kommutatsiya tugunlari va stantsiyalar xizmatlarni kommutatsiya tuguni SSP
(Service Switching Point) deb atala boshlandi. Bundan tashqari SSP ga to‘g‘ri
ulanuvchi, funktsional SCP o‘xshash qo‘shimcha boshqarish tuguni ( adjunct,
AD) . SCP va intellektual perferiya IB funktsiyasini bajaruvchi, lekin AD
o‘xshash xizmat tuguni (Service kode, SN); xizmatni yaratish muhiti tuguni
SCEP; xizmatlarni eksplutatsiyaviy boshqarish tuguni SMP bor.
SCEP va SMP xizmatlarni dasturlash va xizmat berish jarayonida
qatnashuvchi mantiqiy ob’ektlar bo‘yicha, ularni bajarish uchun kerak bo‘lgan
dastur va ma’lumotlarni uzatish uchun xizmat qiladi. (7.19- rasm).
SMP
SEEP
PSTN
SSP
SSP/IP
TCP/IP
УКС № 7
тармоги
SCP
7.11- rasm.
Intellektual tarmoq.
IN – intellektual tarmoq bugunga kontseptsiyasi bazaviy tez yangi
telekommunikatsiya xizmatlarni yaratishdir. Bu xizmatlarni har biri uchun
speysifik, talablar bilan mos ravishda yaratish PSTN abonentlariga bu xizmatlarni
bir vaqtda va hamma joyda ishlatish imkoniyatini ta’minlashni amalga oshirish
kerak.
Uchinchi avlod kompyuter telefoniya texnologiyasi asosida, bugungi ishlab
chiqarilayotgan intellektual kommutatsiya platformalar o‘zlari integratsiyalangan
kommutatorlar va xizmatlarni qo‘llovchi protsessorlari hisoblanadi. Ular bu
xizmatlarga to‘lov xaqini hisoblaydi. Bu VIN tugundan intellektni tarmoq chetiga
olib chiqadi. Masalan, shaxsiy kompyuter.
Kompyuter tarmog‘i– Internet 1969 yilda AQSh mudofaa vazirligi
tomonidan Internet o‘z rivojini boshladi. 1983 yilda bu tarmoq ikki bo‘lindi: harbiy
va fuqaroviy. Ikki qism bir-biri bilan bog‘langan va Internetni tashkil qiladi.
Internet tarmog‘i global va axborotlashtirilgan tarmoq hisoblanadi. U
axborot kommutatsiya tarmog‘i asosida quriladi. Internet tarmog‘i yordamida yer
sharini xohlagan nuqtasi bilan aloqa o‘rnatish mumkin. Buning uchun har xil
nuqtada joylashgan kompyuterlarni bir-biri bilan muloqot muhitini yaratish kerak u
muhit kompyuter tarmog‘i hisoblanadi. Tarmoq axborotlarni bir-biriga uzatish
muhiti bilan bog‘liq ko‘pgina kompyuterlarni birlashtirishi mumkin.
Tarmoqni uch turi mavjud:
– LAN (Local Area Networks)- mintaqada kompyuterlarni birlashtiruvchi
mahalliy lokal tarmoqlar;
– WAN (Wide Area Networks)- har xil shaharlar va davlatlardagi
kompyuterlarni birlashtiruvchi global tarmoqlar;
– MAN (Metropolitan Area Networks)- shahar tarmoqlari.
Internet tarmoq ikki qismdan iborat. Birinchi qism, asosiy bo‘lib, magistral deb
ataladi. Magistral katta tezlikda axborot paketini kommutatsiyalaydi. Ikkinchi
qism bu foydalanuvchi tarmoqni o‘z ichiga oluvchi lokal tarmoqdir. Bu qismda
axborot paketi kichikroq tezlik bilan kommutatsiyalanadi.
Internet tarmog‘i ko‘pgina global va lokal tarmoqlaridan yaratiladi. Uni
magistral tarmog‘ida Internet xizmatlarini kommutator pravayderlari ISP SS
(Internet
Service
Provider)
bor.
Ular
global
tarmoq
ulanishlarini
kommutatsiyalaydi. Uzoqlashtirilgan lokal tarmoqlar LAN o‘z ISP lariga ega.
Ular global tarmoq bilan aloqa o‘rnatadi. Bundan tashqari, ISPSS to‘g‘ri tanlash
uchun domenlarni qarshi tizimi DSN (Domain Name System) ga ulanadi.
Dominlar yuqori, mintaqaviy, lokal (LS) bo‘lishi mumkin. Har bir ISP bir-biri
bilan marshurutizatorlar yordamida bog‘lanadi. Lokal ISP ISPSS bilan yuqori
tezlikka ega kanallar, YeSY kanallari, hamda ajratilgan va oddiy telefon kanallari
orqali bog‘lanishi mumkin.
– WWW – Word Wide Web - xalqaro o‘rgimchak to‘ri;
– global axborot tizimi;
– elektron pochta;
– uzoqlashgan kompyuterlardan axborot fayllarini uzatish;
– konferentsiyasi (elektron e’lon doskasi) Internet foydalanuvchilari va h.k.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
