7- тажриба иши марказдан қочма вентиляторнинг характеристикасини ўрганиш

7- ТАЖРИБА ИШИ
Марказдан қочма вентиляторнинг характеристикасини ўрганиш


Режа:

1. 
   Назарий кисм.
   
2. 
   Ишнинг мақсади.
   
3. 
   Тажриба қурилмаси.
   
4. 
   Ишни бажариш тартиби.
   
5. 
   Тажриба натижаларини умумлаштириш ва ҳисобот тузиш.
   
6. 
   Синов саволлари.
   

1. 
   Назарий кисм
   

Кимё саноати корхоналарида кўп миқдорда газ ва газ аралашмаларини қайта ишлашга тўғри келади. Кўпгина кимёвий жараёнларнинг атмосфера босимдан фарқли босим остида олиб борилиши, жараён тезлигини оширади, қурилма ўлчамларини кичик бўлишига ва хокозоларга олиб келади.

Газларни сиқиш ёрдамида уларни қувурларда ва қурилмаларда ҳаракати таъминланади ёки вакуум ҳосил қилинади. Бундан ташқари, ҳаво ва газларни сиқиш, уларни аралаштириш, суюқликларни пуркаш учун ишлатилади.
Газларни сиқиш ва узатиш учун мўлжалланган машиналар компрессор машиналар дейилади.
Компрессор машиналар ҳосил қиладиган охирги босим Р₂ нинг газни сўрилиш пайтидаги босим Р₁ га нисбати сиқиш кўрсаткичи дейилади. Сиқиш кўрсаткичи бўйича компрессор машиналар қўйидаги турларга бўлинади:

1. 
   вентиляторлар ( Р₂ / Р₁ ) < 1,1-катта миқдордаги газларни кичик босимда узатиш учун;
   
2. 
   газодувкалар 1,1 < Р₂/ Р₁ < 3- нисбатан катта гидравлик қаршиликка эга қувурлардан газларни узатиш учун;
   
3. 
   компрессорлар Р₂ / Р₁>3 юқори босим ҳосил қилиш учун;
   
4. 
   вакуум – насослар - атмосфера босимидан кичик бўлган босимларда газларни сўриб олиш учун;
   

Компрессор машиналар ишлаш усули (принципи) бўйича поршенли, роторли, марказдан қочма ва ўқли машиналарга бўлинади.
Роторли машиналарда газларни сиқиш эксцентрик жойлашган роторнинг айланиши туфайли ҳажмнинг камайиши оқибатида ҳосил бўлади.
Поршенли машиналарда газларни сиқиш ҳажмнинг камайиши ҳисобига амалга ошади.Бунда поршеннинг илгарилама–қайтма ҳаракати туфайли газнинг босими оширилади. Кам миқдордаги газларни катта босимларгача (0,5÷20 МПа ва ундан юқори) сиқишда ишлатилади.
Марказдан қочма машиналарда ишчи (улар турбокомпрессорлар хам дейилади) ғилдиракнинг айланишида ҳосил бўладиган инерция кучлари ёрдамида газ сиқилади.
Ўкли машиналарда ишчи ғилдирак ва йўналтирувчи қурилма узунлиги бўйлаб, газ ҳаракатланганда унинг сиқилиши содир бўлади.
Вакуум – насос сифатида ҳар қандай компрессордан фойдаланиш мумкин. Вакуум –насос билан компрессор орасидаги фарқ шундаки, вакуум-насосда сўриш босими атмосфера босимидан кам бўлса, узатиш эса атмосфера босими атрофида бўлади.
Турбокомпрессорлар эса, катта миқдордаги газларни нисбатан паст босимларда (0,15÷1,5 МПа) узатиб беришга мўлжалланган.
Марказдан қочма вентиляторлар шартли равишда кичик (Р <10³ Па), ўрта босимли (Р=10³÷3 .10³ Па ) ва юқори босимли (Р=10³÷10⁴ Па ) вентиляторга бўлинади (7.1-расм).
Кичик босимли вентиляторларнинг спирал кўринишидаги қобиғида 1 бир нечта куракчали ишчи ғилдираги (2) айланади.

7.1-расм. Марказдан қочма вентилятор.

1-қобиқ; 2-ишчи ғилдирак; 3-сўриш патрубкаси; 4-ҳайдаш патрубкаси.
Газ ғилдирак ўқи орқали патрубка (3) ёрдамида сўриб олинади ва узатиш патрубкаси (4) орқали ҳайдаш қувурига чиқариб берилади. Ўрта ва юқори босимли вентиляторлар ишчи ғилдиракларининг эни нисбатан кенг бўлиб, куракчалари олдинга эгилган бўлади.
Марказдан қочма вентиляторлар характеристикаси шундай конструкцияли насосларники билан бир хил. Q, H ва N каби параметрлар нинг айланишлар сони n га боғлиқ ва қуйидаги тенгламаларёрдамида аниқланади. Вентеляторда ҳосил бўладиган босим Н (1) ёки (5) тенгламалар ёрдамида ҳисобланади:


(7.1)
(7.2)


(7.3)


(7.4)
ёки


(7.5)

2.