7 – tajriba ishi. Kollektor – baza aloqali o’z-o’zidan tebranuvchi multivibrator sxemasini o’rganish

22-rasm. Ulanish sxemasi.
Boshqa tipdagi qo’llanish, bu tipdagi sxemaning trigger bilan kombinatsiyada foydalanilishidir. Bunda qurilma bir holatdan boshqa holatga o’tadi va yana avvalgi holatga qaytadi. Triggerlarning har xil variantlari bor, imkon qadar oddiylari bu, RS(Set/Reset, ya’ni – o’rnatish/qayta o’rnatish). Ushbu qurilma xuddi bistabil multivibrator kabi ishlaydi, ammo shuni e`tiborga olish joizki, bitta kirish odatda  S yoki O’rnatish qurilmani ikki holatlarning birortasiga o`tkazadi, boshqa kirish R yoki Qayta o’rnatish uni avvalgi holatga qaytaradi. Triggerlar odatda oddiy bistabil multivibratorlarga murojaat qilish uchun foydalaniladigan impulslardan ko’ra, o’rnatilgan mantiqiy darajalarni ishlatish uchun qo’llaniladi. Bu keyingi tajribalarda ko’riladigan. Ular kirishlardagi mantiqiy darajalardagi o’zgarishlarga javoban holatlarini o’zgartirishadi. Multivibratorning fiksator deb ataladigan boshqa turi triggerlarga yaqinroq, lekin bunaqa qurilma bir kirish darajasi boshqasiga o’zgaradigan qirralarga qaraganda kirish darajasining o’zidagi reaktsiyaga o’zgarishdir. Ko’plab maxsus trigger va fiksatorlarda sinxron va yordamchi kirishlar kabu qo’shimcha kirishlar mavjud.

Tartibi
Experimentatorni UniTrain-I Interfeysiga ulang va SO4203-8M “Nostabil multivibrator” tajriba platasini o’rnating. Ko’rsatilgan jamperlarni sxema diagrammasiga to’g’ri chiziqlar bilan o’rnating va UniTrain-I Interfeysiga ulanishlar ro’yxatida tasvirlanganidek ulang		Ulanishlar ro’yxati Dan Ga Yerga ulanishlari.. Terminal MP6 Interfeys A- Terminal A- Interfeys B- V1 (tranzistor bo’ylab kuchlanish 1)ni o’lchash Terminal MP2 Interfeys A+ V4 ( transistor bo’ylab kuchlanish 2)ni o’lchash Terminal MP5 Interfeys B+ Keyinroq foydalanilgan –boshida ulanmagan V2 ( transistor bazasidagi kuchlanish 1)ni o’lchash Terminal MP3 Interfeys A+  V3 ( transistor bazasidagi kuchlanish 2)ni o’lchash Terminal MP4 Interfeys B+ Jamperlar B1,B2 UniTrain shinasidagi qisqa nosozlik (утечка) tufayli bir ulanishni bosish boshqasidan impuls keltirib chiqarishi mumkin.  Agar shu holat yuz bersa plata terminallar to’plamidan va experimentatorning  +15 V va   chiqishlari ulanishidagi tok manbaidan uzilishi shart. D2 ning oxiridan  T2 ning bazasigacha modellashtirilgan xatoliklarning birini yo’qotish uchun kabel tortish ham zarurdir.
Har ehtimolga ko’ra ochgan hamma virtual uskunalarni yoping va Uskunalar menyusidan quyidagi  virtual uskunasini oching. - Voltmetr A - Voltmetr B O’ngdagi jadvalda ko’rsatilgan o’rnatilishlarga ularni sozlang.		O’rnatilishlar Voltmetr A Raqamli Diapazon 20V Rejim O’zgarmas tok/ AV Voltmetr B Raqamli Diapazon 20V Rejim O’zgarmas tok / AV
Har bir test nuqtalarida qayta ulagichlar qisqacha bosilsa qanday kuchlanish darajasi paydo bo’ladi?	V1 V4   V2 V3 S1 qisqa bosilgan V V V V S2 qisqa bosilgan V V V V
a) S1 bosish knopkasi qisqacha bosilganda qaysi tranzistor o’tkazadi(ulangan) va qaysisi o’tkazmaydi(o’chirilgan)? Javoblaringizga sabablar keltiring.	Ulangan O’chirilgan sabab T1 T2
b) S2 bosish knopkasi qisqacha bosilganda qaysi tranzistor o’tkazadi(ulangan) va qaysisi o’tkazmaydi(o’chirilgan)? Javoblaringizga sabablar keltiring.	Ulangan O’chi-rilgan sabab T1 T2
V1 va  V4 ni qiyoslang. Qanday namunani kuzatyapsiz? Bir knopkaning ikki marta ketma ket bosilishi chiqishga ta’sir qiladimi?
Sxemaning qanday ishlashini qisqacha tasvirlang. Nega har bir qayta ulanish faqat boshqa knopkalar bosilganda chiqishga ta’sir qiladi?

Nazorat savollari:
1. Multivibrator nima?

2. Bistabil multivibrator ishlash prinsipi?

3. Bistabil multivibratorni tekshirish platasini tavsifi?

4. Bistabil multivibratorlardan olingan xarakteristikalarini oling?

5. Multivibrator sxemalari asosan qaysi elementlardan tashkil topgan?