7- mа’ruzа Маvzu: Klassifikasiya jarayonida ishlatiladigan dastgohlarni tuzilishi va ishlash tartibi

 
Konusli klassifikatorlar 
 
Konusli klassifikatorlar mahsulotni ikkita mahsulotga - qum va quyulmaga ajratib beradi ( 
42−rasm).
Konusli klassifikatorlar po‘lat listdan tayyorlangan qo‘zg‘almas konus (1) dan iborat bo‘lib, 
uchining yuqori qismiga halqali tarnovcha (2) payvandlangan. Konusning pastgi qismiga 
almashtiriladigan uchliklarni mahkamlash uchun kallak (11) payvandlangan.
Uchliklar teshiklarining diametri har qaysi klassifikatsiya sharoiti uchun alohida tanlanadi. 
Konusning yuqori qismida uning o‘qi bo‘ylab bo‘tana taqsimlagich (5) bilan ta’minlovchi quvur 
(4) o‘rnatilgan. 
Cho‘kkan mahsulotni chiqarib olish uchun kallakka bo‘shatuvchi uchlikning chiqarish 
tuynugini yopuvchi sharchali zulfin (12) mahkamlangan. Zulfin richaglar sistemasi orqali ichki 
konus (9) da joylashgan qalqib chiquvchi moslama – po‘kak (7) bilan bog‘langan. 
42 − rasm. Konusli klassifikator. 
1 − qo‘zg‘almas konus; 2 − halqali tarnovcha; 3,4 − quvurlar; 5 − bo‘tana taqsimlagich; 6 − 
qarshi kuch; 7 − po‘kak; 8 − richaglar sistemasi;9−ichki konus; 10−prujina; 11−kallak; 
12−sharchali zulfin; 
13− diafragma. 
Bo‘shatuvchi uchlikning chiqarish tuynugini berkitish prujina (10) va qarshi kuch (6) bilan 
amalga oshirilib, ular sharikli zulfinga bosim kuchini boshqarishga imkon beradi. Cho‘kkan 
mahsulotni bo‘shatishni boshqarish uchun almashtiriluvchi likopchali krestovinadan tashkil 
topgan diafragma (13) xizmat qiladi.
Dastlabki mahsulot ta’minlovchi quvur (4) va bo‘tana taqsimlovchi orqali konusga quyulish 
tarnovchasidan pastroqda beriladi. Konusdan yuqoriga ko‘tariluvchi suv oqimi hosil bo‘ladi, 
buning natijasida mayda zarralar konusning yuqori qismiga ko‘tariladi va quyulish ostonasi orqali 
quyulmaga ketadi. Yirikroq zarralar pasga cho‘kadi va konus (1)ni to‘ldiradi. Cho‘kkan mahsulot 
ichki konus (9)ning pastgi zihiga yetganda, undan bo‘tananing chiqishi qiyinlashadi va oqim 

---

yuqoriga – (3) va (4) quvurlar orasidagi bo‘shliqqa intiladi. Bunda po‘kak (7) ko‘tariladi va 
richaglar sistemasi orqali bo‘shatuvchi moslamaning sharchali zulfini ochiladi.
Ajratiladigan mahsulotning yirikligiga qarab, qumli va shlamli klassifikatorlarga bo‘linadi. 
Qumili klassifikatorlarda ajratiladigan mahsulotning yirikligi 0,15-2 mm, shlamlida esa -0,15 mm. 
Konusli klassifikatorlarning konus asosi 2,5-3,5 mm, ishlab chiqarish unumdorligi qumli 
klassifikatorlarda 5-22 t/soat, shlamlida 5-11t/soat. 
Afzalligi:qumilarni avtomiatik bo‘shatib, harakatlanuvchi qismilarning yo‘qligi, elektr 
energiy ishlatilmasligi.
Kamchiligi: qumining vaqti-vaqti bilan (davriy) to‘kilib, konus devorlarida yig‘ilib qolishi 
natijasida klassifikatorlarning buzilishi, nisbatan katta gabarit o‘lchamiga egaligi.
6 –jadval 
Konusli klassifikatorlarning texnik xarakteristikasi 
Ko‘rsatkichlar 
KKP-1 
KKP-1,5 
KKP-1,8 
KKP-2,4 
Quyulish ostonasining diametri, mm 
1000 
1500 
1800 
2400 
Ko‘zgu yuzasi, m
2 
0,6 
1,57 
1,8 
3,22 
Konusning ishchi hajmi, m
3
0,26 
0,92 
1,625 
4,15 
Ishlab chiqarish unumdorligi, t/sоаt 
1,6-4 
3,6-9 
5-12 
9-22 
Gabarit o‘lchamlari, mm: 
uzunligi 
kengligi 
balandligi
1480 
1270 
1552 
2005 
1880 
2065 
2700 
2274 
2902 
3350 
2962 
3110 
Klassifikator og‘irligi, t 
0,16 
0,24 
0,68 
1,27 
 
Nazorat va muhokana savollar 
 
 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Umаrоvа I.K. , Solijonova G.Q. Fоydаli qаzilmаlаrni bоyitish vа qаytа ishlаsh. Darslik. 
─ Т.: Cho’lpon, 2009.
2. Umаrоvа I.K. , Solijonova G.Q. Fоydаli qаzilmаlаrni bоyitishga tayyorlash jarayonlari. 
O‘quv qo‘llanma. ─ Т.: TDTU, 2014. 
3.
Peuker U.A., Kwade A., Teipel U., Jeckel G., Mütze T. Mineral processing. Mineral, 
renewable and secondary raw material processing-current engineering challenges. Dechema. 
Germany, 2012. 280 p.