7-§. Hayotning hujayra darajasi va uning o‘ziga xos jihatlari

Tayyorgarlik bosqichi. Bu bosqichda ovqat hazm qilish organlarida ishlab chiqiladigan fermentlar ta’sirida yuqori molekulali organik birikmalar kichik molekulalarga, ya’ni oqsillar aminokislotalarga, lipidlar glitserin va yog‘ kislotalariga, polisaxaridlar esa monosaxaridlarga parchalanadi.

• 
  Kislorodsiz bosqich. masalan glukoza kislorod ishtirokisiz fermentlar ta’sirida parchalanadi. Glikoliz – glukozaning ko‘p bosqichli kislorodsiz parchalanishidir. Anaerob parchalanish jarayoni o‘simlik, hayvon, zamburug‘, bakteriya hujayralarida sodir bo‘ladi.
  

2. 
   Kislorodli parchalanish. Aerob organizmlarda glikolizdan so‘ng energetik almashinuvning oxirgi bosqichi – kislorodli parchalanish sodir bo‘ladi.
   

9-§. PLASTIK ALMASHINUV. FOTOSINTEZ, XEMOSINTEZ

• 
  Tirik organizm hujayralari hayot faoliyatining doimiyligini saqlash uchun muhim omil sanaladi
  
• 
  avtotrofl ar va geterotrofl arga bo‘linadi.
  
• 
  Anorganik moddalardan organik moddalarni sintezlashda anorganik uglerod manbayidan foydalanadigan organizmlar avtotrof organizmlar deyiladi.
  
• 
  Organik moddalarni sintezlashda yorug‘lik energiyasidan foydalanadigan avtotrof organizmlar fototroflar, kimyoviy reaksiyalar energiyasidan foydalanadigan organizmlar xemotroflardir.
  
• 
  Fotosintez. Fototrof organizmlarga xlorofi ll pigmentiga ega organizmlar, yashil o‘simliklar, lishayniklar va ayrim bakteriyalar kiradi.
  
• 
  Yorug‘lik energiyasi hisobiga organik birikmalar sintezlanishi fotosintez deyiladi
  
• 
  Xlorofill pigmenti o‘ziga xos kimyoviy tuzilishga va yorug‘lik kvantlarini ushlab qolish xususiyatiga ega. Fotosintez jarayoni hujayraning fotosintez qiluvchi tuzilmalarida ikki bosqichda o‘tadi: yorug‘lik va qorong‘ilik bosqichlari
  
• 
  Xemosintez. Xemosintez hodisasini 1887-yil rus olimi S. N. Vinogradskiy kashf etgan.
  
• 
  Xemosintezlovchi bakteriyalarning bir necha turlari ma’lum.
  

•