7- §. Mustahkamlik nazariyalari haqida tushuncha

ekv _{2 2}
bo‘ladi.

Plastik materiallar uchun
_{k } ^ îq .ch
^ îêñ
. Bu yerda _oq.ch
– cho‘zilishda

oquvchanlik chegarasidagi kuchlanish, _oq.s – siqilishda oquvchanlik chegarasidagi kuchlanish.

Mo‘rt materiallar uchun
_{k } ^ v.ch
^ v.s
ga teng bo‘lib, _v.ch –

cho‘zilishdagi vaqtinchalik qarshilik, _v.s – siqilishdagi vaqtinchalik qarshilik.
Agar _oq.ch = _oq.s va k = 1 bo‘lsa (5.38), (5.39) ifodalar (5.33) va (5.34) ifodalar bilan ustma – ust tushadi.


Misol: Cho‘zilishga ishlayotgan sterjenning qiya kesimida yotuvchi nuqtaning kuchlanish holatini ko‘ramiz (4.20-rasm). (4.16) ifodadan ma’lumki, eng katta normal va urinma kuchlanishlar _, _, sterjenning bo‘ylama o‘qiga 45⁰ burchak ostida yotgan kesimda hosil bo‘lar edi. «Qiya» tekislikka nisbatan 90⁰ burchak ostida kesim o‘tkazib (5.9a-rasm), hosil bo‘lgan elementar yuzachani ajratib olamiz (5.9b- rasm). Bu yuzachani qirralariga _, _, kuchlanishlar ta’sir qiladi.

5.9-rasm. Cho‘zilish deformatsiyasida qiya kesimlardagi kuchlanishlar:

1. 
   sterjendan qiya kesimlar orqali ajratib olingan element; b) elementar yuzachaga ta’sir etayotgan kuchlanishlar.
   

Bu holda (5.9b-rasm) bosh yuzachalar, kesib olingan yuzachaga nisbatan 45⁰ burchak ostida joylashgan bo‘lib, ulardan biri sterjen ko‘ndalang kesimida yotadi. Shuning uchun bosh kuchlanish

  ^{ z  y}  ¹
_ 0,5  0,5 _ 1 _{ }

¹ 2 2 2 2
bo‘ladi.
Mustahkamlikning birinchi nazariyasiga asosan _ekv = ₁ = 
bo‘lib, bu holda mustahkamlik sharti   [] ko‘rinishga ega bo‘ladi.
Uchinchi mustahkamlik nazariyasiga asosan
 _ekv    
bo‘lib, mustahkamlik sharti bu holda ham oldingi natija bilan bir xil bo‘ladi.
To‘rtinchi mustahkamlik nazariyasiga asosan

_ekv  
 0,87

bo‘lib, bu yerda birinchi va uchinchi mustahkamlik nazariyasida olingan natijadan kamroq natija kelib chiqadi.
Sterjenning qiya kesimi uchun, turli xil mustahkamlik nazariyalari asosida aniqlangan ekvalent kuchlanishlarning qiymatidan ko‘rinib turibdiki, _ekv ning qiymati, sterjen ko‘ndalang kesimida hosil bo‘ladigan normal kuchlanishga teng yoki undan kichik bo‘lar ekan. Bu holat, sterjenning buzilishi ko‘ndalang kesim tekisligi bo‘ylab bo‘lishi mumkinligi haqidagi farazning to‘g‘riligini tasdiqlaydi.