69 §. Majburiy mexanik tebranishlar Doimo ta’sir qiluvchi, davriy tashqi kuch ta’sirida tizimning tebranishi

129 - rasm. Elektromagnit zanjirning induktivlik qarshiligi va sig’imidagi kuchlanishlarning amplitudalari

Bu yerdan , (70.8)

- tebranish konturining impedansi – yoki to’la qarshiligi deb ataladi.
Kuchlanishlar diagrammasidan boshlang’ich fazani ham topish mumkin.
, (70.9)

Tok kuchining amplitudasi konturning (L, R va C) parametrlaridan tashqari majburlovchi EYuK va uning tsiklik chastotasiga bog’liq.

I₀ tok kuchi amplitudasining - tsiklik chastotaga bog’liqligi 130 - rasmda keltirilgan.
Majbur etuvchi EYuK ning w chastotasi o’zgarishi bilan

teng bo’lish holatiga erishish mumkin va konturning reaktiv qarshiligi nolga aylanadi:

, (70.10)



130 - rasm. Tebranish konturi tok kuchi amplitudasining tsiklik chastotaga bog’liq o’zgarishi

Bu shart bajarilganda zanjirdagi tok kuchining amplitudasi maksimal bo’ladi va faqat aktiv qarshilikka bog’liq bo’ladi.

, (70.11)

R, L, C ga majbur etuvchi EYuK ni ketma-ket ulanganda tebranish konturidagi tok kuchi amplitudasining birdan ortish hodisasi kuchlanishning rezonansi deb ataladi. Rezonans sodir bo’ladigan chastota rezonans chastotasi deb ataladi va (70.10) - shart bilan aniqlanadi:
, (70.12)

bu yerda - tebranish konturining xususiy chastotasidir. 130 - rasmda keltirilgan egri chiziqlar rezonans egri chiziqlari deb ataladi. Barcha egri chiziqlarning maksimumi, mexanik rezonansdan farqli ravishda,

chastotaga to’g’ri keladi.
Kuchlanishning rezonansida U_L va U_C o’zlarining maksimal qiymatlariga erishadilar:
, , (70.13)
nisbat tebranish konturining aslligi deb ataladi. Bu yerda konturning to’lqin qarshiligidir.
Endi majbur etuvchi EYuK ning tebranish konturi induktivligi va sig’imiga parallel ulanish holatini ko’rib chiqamiz (131 - rasm).
Tarmoqlardagi aktiv qarshiliklarni juda kichik deb hisoblaymiz va ularni inobatga olmasak ham bo’ladi.

U holda, vaqtning istalgan momentida, o’zaro parallel bo’lgan sig’im va induktivlikdagi kuchlanishlar bir-biriga tengdir.